ที่จะละได้มีทางเดียวคือสติฯ ระลึก

แล้วก็ควรจะพิจารณาด้วยว่า เพราะเหตุใดในจิตตานุปัสสนาจึงมี สราคจิต คือจิตที่มีความต้องการมีความยินดีมีความพอใจในอารมณ์ ประการที่ ๑ ก็เพราะว่าทุกคนมีจิตชนิดนี้ บ่อยๆ เนืองๆ เป็นปกติ แต่ไม่ระลึกรู้ก็หลงเข้าใจผิดยึดถือว่าเป็นตัวตน เป็นสัตว์ เป็นบุคคล เพราะฉะนั้นที่จะละได้ ขอให้ทราบว่ามีทางเดียวคือ สติระลึกรู้ลักษณะในขณะที่จิตประเภทนี้เป็นของจริงกำลังปรากฏเกิดขึ้นเพราะเหตุปัจจัย บังคับไม่ได้ เวลาที่กำลังเป็นโทสะเกิดขึ้นเพราะเหตุปัจจัย จะเปลี่ยนให้สภาพของโทสะที่เกิดปรากฏแล้วเพราะเหตุปัจจัยเป็นโลภะก็ไม่ได้ เป็นโมหะก็ไม่ได้ ลักษณะของโทสมลจิตก็เป็นสภาพธรรมชนิดหนึ่งที่มีจริง และก็เกิดขึ้นเพราะเหตุปัจจัยด้วย เพราะฉะนั้นเมื่อโลภมูลจิต สราคจิต จิตที่มีความต้องการมีความยินดีมีความปรารถนามีความพอใจในอารมณ์ อาจจะเป็นทางตา หรือทางหู ทางจมูก ทางลิ้น ทางกาย ทางใจก็ได้เกิดขึ้นในขณะใด ผู้เจริญสติก็อย่าข้าม ให้ทราบว่าทางเดียวที่จะละได้ก็คือการระลึกรู้ลักษณะของสภาพธรรมนั้นตามความเป็นจริง