การศึกษาธรรมเป็นไปตามลำดับ ได้ยินอะไรเข้าใจในสิ่งนั้น
ผู้ฟัง เพราะว่ามีเจตสิกกระทำ หรือเป็นเหตุปัจจัยที่ทำให้รู้ยากใช่ไหม
ท่านอาจารย์ การศึกษาธรรมจะเห็นได้ว่า เป็นไปตามลำดับ เพราะว่าธรรมมีหลากหลายมากมายเหลือเกิน ถ้าเราสับสน เราก็จะงง แต่ว่าถ้าเราค่อยๆ เข้าใจจริงๆ ในสิ่งที่ได้ยินได้ฟัง ไม่ว่าจะได้ยินอะไร เข้าใจในสิ่งนั้น เช่น ธรรมทั้งหลายเป็นอนัตตา ต้องเข้าใจคำนี้ว่าทุกกาละ ทุกประเภท ไม่ใช่ประเภทนี้เป็นอัตตา ประเภทนั้นเป็นอนัตตา หรือว่าไม่ใช่สิ่งนี้เป็นอัตตา สิ่งอื่นเป็นอนัตตา ไม่ได้ นั่นหมายถึงเราไม่ได้เข้าใจความหมายของคำที่เราได้ยิน แต่ถ้าเป็นความเข้าใจถูกในสิ่งที่ได้ยินได้ฟัง ความหมายไม่เปลี่ยน เพราะว่าเป็นการตรัสรู้ของพระอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า ตรัสรู้ลักษณะความจริงของสิ่งที่มีที่เป็นอย่างนี้ ก็ทรงแสดงตามความเป็นจริงนั้น ซึ่งก็เปลี่ยนไม่ได้เลย เพราะฉะนั้นทุกคำที่ได้ยินแล้วมีความมั่นคงที่จะต้องเข้าใจให้ตรง ไม่ว่าจะได้ยินได้ฟังเรื่องอะไรก็ตามจากพระวินัย พระสูตร พระอภิธรรมก็ต้องรู้ว่าเป็นอนัตตาแน่นอน ไม่ใช่บางส่วนเป็นอัตตา บางส่วนเป็นอนัตตา เพียงแต่ว่าพยัญชนะอาจจะเป็นเรื่องของภาษาที่ใช้กันอยู่ เช่นเรา หรือว่าท่านผู้นั้น ท่านผู้นี้ แต่ก็จริงๆ ก็คือสภาพธรรมที่เป็นอนัตตา และก็ไม่พ้นจากปรมัตถธรรม จิต เจตสิก รูป นิพพาน
ที่มา ...