สั่งสม กับ สะสม
ผู้ฟัง บางคำที่ท่านเรียกว่าสั่งสม กับสะสม สะสมสิ่งนี่ผิด ใช่ หรือไม่
ท่านอาจารย์ ก็ขอสนทนากับคุณอาคม ถ้าบอกว่า “จิตสะสม” ขณะนี้เข้าใจว่าอย่างไร
ผู้ฟัง คือสะสมกิเลสบ้าง กุศลบ้าง
ท่านอาจารย์ แล้วถ้ากล่าวว่า “จิตสั่งสม” ขณะนี้เข้าใจว่าอย่างไร
ผู้ฟัง ก็ตรงนี้ผมไม่เข้าใจ ก็เคยได้ฟังมาบ่อยๆ
ท่านอาจารย์ แล้วท่านอื่นๆ ถ้าได้ยินคำว่า “จิตสะสม” เข้าใจว่าอย่างไร เหมือนกันใช่ หรือไม่ เพราะฉะนั้น คำว่า สั่งสม ก็เข้าใจว่าเหมือน สะสม หรือสะสมก็เข้าใจว่าเหมือนสั่งสม คือไม่เปลี่ยนลักษณะของสภาพธรรมเลย แล้วแต่ภาษาชาวบ้านแต่ละแห่งจะใช้คำว่าสั่งสม หรือสะสม ถ้าเข้าใจตรงตามนั้นก็เป็นการถูกต้อง แต่ถ้าชาวบ้านที่หนึ่งใช้คำว่าสั่งสม แล้วเราก็ไปใช้คำว่าสะสม เขาจะเข้าใจ หรือไม่ เขาจะเข้าใจผิดไป ซึ่งก็เป็นเรื่องของภาษา ก็ไม่ทราบว่าผู้ที่เข้าใจจะเข้าใจคำไหนในที่นี้ จะเข้าใจโดยคำว่าสั่งสม หรือจะเข้าใจโดยคำว่าสะสม เพราะคุณอาคมคุ้นเคยกับทางโลกใช่ หรือไม่ พอได้ยินคำว่า “สะสม” ก็เข้าใจ เพราะฉะนั้นสภาพของจิตเป็นสภาพที่สะสมเกิดแล้วดับไปก็จริง แต่ก็สะสมสิ่งที่มีอยู่ คุณอาคมเข้าใจได้ แต่ได้ยินชาวบ้านเขาบอกว่าจิตสั่งสม พอจิตดับไปแล้วก็ใช่ว่าจะหายไปไหน จิตที่มีอยู่ดวงก่อนก็สืบต่อไปในจิตทุกขณะก็สั่งสมไป จะเข้าใจได้ หรือไม่เข้าใจ หรือเข้าใจว่าเหมือนกัน แล้วแต่ว่าจะใช้คำอะไร
ผู้ฟัง เหมือนไปสั่งจิตให้สะสม
ท่านอาจารย์ นี้ก็เป็นเรื่องของการคิด แต่ว่าถ้าโดยเนื้อความ สั่งสมสิ่งที่มีแล้ว ที่ได้ดับไปแล้ว ไม่ได้สูญหายไปไหน ถ้าใช้คำนี้จะเข้าใจ ได้ หรือไม่ ถ้ามีคำอธิบายอย่างนี้
ที่มา ...