ปัญญาจะสะสมทีละเล็กทีละน้อยได้อย่างไร
ผู้ฟัง อยากจะให้กล่าวในรายละเอียดว่า การที่ปัญญาจะสะสมความเข้าใจขึ้นวันละเล็กวันละน้อย เป็นอย่างไร
ท่านอาจารย์ ขณะนี้ กำลังสะสมความเข้าใจทีละเล็กทีละน้อย ไม่ต้องไปหาอุบายวิธี หรือ ตำรา แต่เป็นชีวิตจริงๆ ในขณะนี้ เพราะฉะนั้นถ้าจะเราเข้าใจคำว่า “ จะทำอย่างไร ” ก็กำลังทำอยู่แล้ว คือฟังอยู่แล้ว พิจารณาเข้าใจขึ้น
ผู้ฟัง หมายถึงฟังให้เข้าใจใช่ หรือไม่
ท่านอาจารย์ ถูกต้อง ขณะนั้นคือปัญญา จุดเริ่มของปัญญา
ผู้ฟัง เมื่อฟังเข้าใจแล้วจะมีการพัฒนาการต่อใช่ หรือไม่
ท่านอาจารย์ แน่นอนคุณศุภัสสรก่อนฟัง กับคุณศุภัสสรหลังฟัง ก็ต้องต่างกันแล้วใช่ หรือไม่ แม้แต่จะได้ยินคำว่าธรรม ก่อนฟังก็อาจจะคิดเอง แต่ฟังแล้วก็เข้าใจละเอียดขึ้นว่าได้แก่สิ่งหนึ่งสิ่งใด เมื่อไหร่
ผู้ฟัง ต้องการรู้มากๆ ต้องเข้าใจมากๆ ตรงนี้เป็นปัญญา หรือไม่
ท่านอาจารย์ แล้วมีความเข้าใจมากๆ ตามที่เรียน หรือไม่
ผู้ฟัง ไม่เข้าใจ
ท่านอาจารย์ เพราะฉะนั้นประโยชน์อยู่ที่ไหน ทะเลชื่อ
ผู้ฟัง ในขั้นการฟังตรงนี้ก็เป็นปัญญาที่เป็นการรู้ไปเรื่อยๆ แต่ดูเหมือนจะไม่เกิดผล
ท่านอาจารย์ ต้องการผลอะไร
ผู้ฟัง จะได้มีปัญญามากๆ
ท่านอาจารย์ ปัญญาเกิดมากๆ จะมาจากไหน ถ้าไม่ได้มาจากปัญญาเล็กๆ น้อยๆ ทีละเล็กทีละน้อยที่เพิ่มขึ้น
ผู้ฟัง หมายความว่าขณะนี้คือ ฟังใช่ หรือไม่ ฟังให้เข้าใจ
ท่านอาจารย์ ฟังแล้วก็ไตร่ตรอง และก็เป็นความเข้าใจที่ทราบได้ว่าเข้าใจขึ้นๆ
ผู้ฟัง ท่านอาจารย์กล่าวคำว่า “ไตร่ตรอง” เป็นอย่างไร
ท่านอาจารย์ พิจารณาสิ่งที่ได้ยินได้ฟังว่าถูกต้อง หรือไม่ อย่างทุกข์กายกับทุกข์ใจนี้ต่างกันอย่างไร เป็นชาติอะไร ก็คือความเข้าใจที่เพิ่มขึ้น
ผู้ฟัง ในขั้นการฟังใช่ หรือไม่
ท่านอาจารย์ ถูกต้อง
ผู้ฟัง แล้วถ้าเป็นปัญญาอีกนิดหนึ่งๆ ที่ค่อยๆ เข้าใจมากขึ้น เป็นอย่างไร
ท่านอาจารย์ ก็วันนี้ต่างกับวันก่อนนั้นแล้วเป็นอย่างไร เป็นอย่างไรก็คือเป็นวันนี้ที่เข้าใจได้
ผู้ฟัง ปัญญาที่จะค่อยๆ ทราบเองว่าวันนั้น
ท่านอาจารย์ ขณะนี้ก็ทราบว่าเข้าใจมากกว่าเมื่อก่อนนี้ที่ยังไม่ได้ฟัง ใช่ หรือไม่
ผู้ฟัง ใช่
ท่านอาจารย์ แล้วจะเป็นอย่างไร ก็เป็นอย่างนี้ ค่อยๆ เข้าใจมาเรื่อยๆ ทีละเล็กทีละน้อย
ที่มา ...