ทุกข์โดยนัยยะของเวทนา ๓
อ.วิชัย ก็กล่าวโดยนัยของเวทนา ๓ คำว่าทุกขะ ทุกขะ เพราะเหตุว่าสภาพที่ทนได้ยากก็คือทุกข์ ก็จะหมายถึงทั้งทุกข์ทางกายด้วย และก็ทุกข์ทางใจด้วย เพราะเหตุว่าเป็นสิ่งที่ไม่น่าปรารถนา เป็นสภาพที่ไม่น่ายินดี ไม่น่าพอใจ เป็นสภาพที่เป็นทุกข์ ส่วนวิปรินามทุกข์ หมายถึง สุขเวทนาที่เกิดกับกายวิญญาณกุศลวิบาก แล้วก็โสมนัสเวทนาซึ่งแปรปรวนเปลี่ยนแปลงไป ทุกท่านก็เคยมีโสมนัสเวทนาเกิด สุขเวทนาเกิด แต่ว่าไม่ได้อยู่ตลอดเวลาเลย คือเมื่อเกิดย่อมแปรปรวนย่อมเปลี่ยนแปลงไป ฉะนั้นการแปรปรวนเปลี่ยนแปลงของสุขเวทนา โสมนัสเวทนา เรียกว่าวิปรินามทุกข์ ส่วนสังขารทุกข์ หมายถึงอุเบกขาเวทนา ถ้าโดยนัยของเวทนา เพราะเหตุว่าเป็นสภาพที่ทุกข์เพราะมีการปรุงแต่ง จึงเป็นทุกข์ เรียกว่าสังขารทุกข์
ท่านอาจารย์ หมายความถึงว่าปรุงแต่งแล้วเกิด เมื่อเกิดแล้วก็ดับ เพราะฉะนั้นทุกข์ของสังขารทั้งหลายก็จะไม่พ้นจากการเกิดดับ นี้ก็รวมหมดทุกอย่าง
ที่มา ...