จิตรู้แจ้งอารมณ์ที่ปรากฏต่างกันทางตา

ขณะนี้อารมณ์ที่ปรากฏต่างกันไหมคะ ที่กำลังเห็นนี้ต่างกันไหมคะ ตามความเป็นจริง ตามปกติ ธรรมเป็นสัจธรรม เป็นสิ่งที่พิสูจน์ได้ เห็นสิ่งเดียว อย่างเดียวเท่านั้นทางตา หรือว่าเห็นสิ่งต่าง ๆ ลักษณะต่าง ๆ ทางตา ยังไงคะ เห็นอย่างเดียว สีเดียวหมด หรือว่าเห็นสิ่งต่าง ๆ ลักษณะต่าง ๆ และความละเอียดของสิ่งที่ปรากฏ เพชรแท้กับเพชรเทียม เหมือนกันหรือไม่เหมือนกันคะ ไม่เหมือนกัน เพราะอะไรคะ ปรากฏทางตาต่าง ๆ กัน ใครรู้ จิตเป็นสภาพที่เห็นแจ้ง คือ รู้แจ้งอารมณ์ลักษณะต่าง ๆ ของอารมณ์ต่าง ๆ อุปมาเหมือนกระจกเงาที่ใสสะอาด ไม่ว่าสิ่งใดจะผ่าน ย่อมปรากฏลักษณะนั้นในกระจกเงาต่าง ๆ กัน ฉันใด เพราะฉะนั้นในขณะนี้มีจักขุปสาทเป็นรูป ซึ่งมีคุณสมบัติพิเศษซึ่งสามารถรับกระทบเฉพาะสิ่งที่ปรากฏทางตา เสียงไม่สามารถที่จะปรากฏรูปร่างสัณฐานทางตา แต่โสตปสาทเป็นรูปพิเศษ ที่มีลักษณะที่สามารถกระทบเฉพาะเสียง เพราะฉะนั้นเวลานี้ที่เสียงปรากฏกับได้ยิน สภาพที่รู้เสียง ไม่ปรากฏทางตา ไม่มีเสียงปรากฏทางตาเลย แต่ว่าเสียงมีจริง แล้วก็เป็นรูป ซึ่งปรากฏกับโสตปสาท ซึ่งเป็นรูป ซึ่งมีคุณลักษณะพิเศษที่กระทบเฉพาะเสียง ทางตานี้ก็มีจักขุปสาท ซึ่งเป็นรูปพิเศษที่สามารถกระทบเฉพาะสี

เพราะฉะนั้น ไม่ว่าจะเป็นสีใด ๆ ก็ตาม จะเป็นเพชรแท้หรือเพชรเทียม หยก หิน หรือแม้ดวงตาซึ่งมีแววริษยา ขณะนั้นก็ปรากฏกับจิตที่กำลังเห็นสิ่งต่าง ๆ ลักษณะต่าง ๆ ที่ปรากฏทางตา เคยมองตาคนอื่นไหมคะ ตาของแต่ละคนมีความหมาย แล้วแต่ว่าผู้นั้นจะมีสัญญาที่หมายรู้ลักษณะของรูปที่ปรากฏได้ละเอียดแค่ไหน เพราะเหตุว่าบางครั้งแม้แต่เพียงการมอง ถ้าจิตของบุคคลนั้นประกอบด้วยความริษยา รูปร่างภายนอกอาจจะไม่ปรากฏเลย แต่ก็ยังปรากฏแววของความริษยาที่นัยน์ตาของบุคคลนั้นได้

เพราะฉะนั้นก็จะเห็นได้ว่า ในขณะนี้สิ่งที่กำลังปรากฏทางตา ปรากฏกับจิตที่รู้แจ้ง ไม่ว่าลักษณะนั้นจะเป็นอย่างไร จิตรู้แจ้งในลักษณะที่กำลังปรากฏ คือ เพียงเห็น รู้แจ้งในที่นี้ หมายความถึงเห็นลักษณะต่าง ๆ ของสิ่งต่าง ๆ ที่ปรากฏ ไม่ว่าสิ่งใด ๆ จะเกิดขึ้น รูปร่างสัณฐานใด ๆ ทั้งหมด จักขุวิญญาณ หรือจิตนี้รู้แจ้งในอารมณ์ที่กำลังปรากฏ จึงเกิดรู้ความหมาย รู้สัณฐาน คิดนึกเรื่องราวต่าง ๆ ได้ ตามลักษณะอาการของสิ่งที่ปรากฏ