รู้แจ้งอารมณ์หมายถึงรู้ลักษณะต่างๆของอารมณ์ที่ปรากฏ

เพราะฉะนั้นแม้แต่คำว่า รู้แจ้งอารมณ์ ซึ่งเป็นอรรถของจิต ซึ่งเป็นสภาพรู้ ก็จะต้องรู้ชัดในความหมายว่า “รู้แจ้งอารมณ์” หมายความถึงรู้ลักษณะต่าง ๆ ของอารมณ์ต่าง ๆ ที่ปรากฏ ไม่ว่าจะเป็นทางตา หรือทางหู หรือทางจมูก หรือทางลิ้น หรือทางกาย หรือทางใจ

เพราะฉะนั้นการอบรมเจริญสติปัฏฐาน ซึ่งจะทำให้ปัญญารู้ชัดในลักษณะของสภาพธรรมซึ่งเป็นนามธรรม เป็นธาตุรู้ และสภาพธรรมซึ่งเป็นรูปธรรม จะเห็นได้ว่า ไม่ใช่ผิดจากชีวิตปกติประจำวัน เพราะแม้ในขณะนี้เองจิตเกิดขึ้นเห็นสิ่งต่าง ๆ ที่ปรากฏ ถ้าจิตไม่เกิดขึ้น สิ่งต่าง ๆ ที่ปรากฏทางตาในขณะนี้ปรากฏไม่ได้เลย เมื่อไรจะรู้อย่างนี้

นี่คือการอบรมเจริญสติปัฏฐาน จะต้องรู้ลักษณะของสภาพธรรมที่กำลังปรากฏตามปกติ เพราะเกิดขึ้นแล้วจึงปรากฏ ทุกอย่างที่ปรากฏในขณะนี้เกิดขึ้นแล้วและสติก็สามารถที่จะเกิดระลึกรู้ในลักษณะซึ่งเป็นสภาพรู้หรือธาตุรู้ เพราะฉะนั้นไม่ใช่เข้าใจผิดว่า “จิตสั่ง”ไม่มีเลยค่ะ ไม่ว่าจะเป็นขณะใดก็ตาม

เสียงปรากฏ มีสภาพที่รู้เสียง สีสันวัณณะต่างปรากฏ มีสภาพที่รู้สิ่งที่ปรากฏ กลิ่นปรากฏ มีสภาพที่รู้ คือ จิตกำลังรู้กลิ่นคิดนึกเกิดขึ้น มีจิตที่กำลังรู้คำ ที่กำลังคิดแต่ละคำ ๆ ๆ

เพราะฉะนั้นไม่ใช่สั่ง การที่จะรู้ลักษณะของสภาพธรรมต้องตรง ตามลักษณะที่แท้จริงของสภาพธรรม ถ้าเข้าใจผิด จะเกิดสติที่ระลึกรู้ไหมคะ ในขณะที่กำลังเห็น ถ้าเข้าใจผิด สติจะเกิดขึ้นระลึกรู้ในขณะที่กำลังได้ยินเสียงไหม ซึ่งถ้าสติยังไม่เกิด ผู้อบรมเจริญสติปัฏฐาน ก็พากเพียรโดยการฟัง โดยการพิจารณารู้ว่า จุดประสงค์ในชีวิตก็คือเป็นผู้ที่มั่นคงในการที่จะศึกษารู้ลักษณะของสิ่งที่ปรากฏ แล้วแต่ว่าสติจะเกิดขณะไหน เป็นผู้ที่มีความอดทน มีวิริยะ มีความเพียรที่จะไม่เร่งรัด หรือว่าไม่ต้องการผลอย่างรวดเร็ว จนกระทั่งไปพากเพียรทำอย่างอื่น ไม่ระลึกรู้ลักษณะของสภาพธรรมที่กำลังปรากฏ เพราะเกิดแล้วจึงได้ปรากฏในขณะนี้ตามปกติ ตามความเป็นจริง