ปทัฏฐานของจิต -พฐ.63

สำหรับปทัฏฐาน (เหตุใกล้ให้เกิด) ถ้าไม่มีเจตสิก จิตเกิดได้ไหม "ไม่ได้เลย" ฉะนั้นจิตจึงมีเจตสิกเป็นเหตุใกล้ ในภูมิที่มีขันธ์๕ ก็จะมีรูปเป็นเหตุใกล้ให้เกิดด้วยเพราะว่าจิตต้องเกิดที่รูป จิตจะเกิดนอกรูปหรือปราศจากรูปไม่ได้เลย ไม่ใช่ไปล่องลอยตามที่ไหนก็ได้ ฉะนั้นในภูมิที่มีขันธ์ ๕ ซึ่งมีรูป จิตจะต้องเกิดที่รูป เพราะฉะนั้น จิตจึงมีนามรูปเป็นเหตุใกล้ให้เกิด นามก็คือเจตสิก ส่วนรูปก็คือในภูมิที่มีขันธ์ ๕ จิตทุกประเภทต้องเกิดที่รูปหนึ่งรูปใด รูปซึ่งเป็นที่เกิดของจิตจะมี ๖ รูป นี่จะแสดงให้รู้ว่าเราเข้าใจหรือไม่เมื่อพูดถึงลักขณาทิตจตุกะ หรือเราเพียงแค่จำชื่อไว้เท่านั้น แต่ถ้าเราเข้าใจก็ต้องมีอยู่ครบในลักขณาทิตจตุกะของจิต

ที่มา ...

พื้นฐานพระอภิธรรม ตอนที่ 63