ขณะนี้ ที่เห็น ที่ได้ยิน เป็นกามาวจรจิต
ขณะนี้ที่ทุกคนกำลังเห็น ได้ยิน และอยู่ที่นี่เป็นกามาวจรจิต ใช้คำว่า “เป็นจิตระดับขั้นต้น” คือเป็นกามภูมิ ยังไม่ใช่เป็นจิตระดับขั้นสูงกว่านี้ ทั้งวันทุกวันก็จะเป็นจิตในระดับนี้จนกว่าเราจะมีความเข้าใจ และมีเหตุเพียงพอที่จะทำให้จิตขั้นอื่นหรือภูมิอื่นเกิดขึ้นได้ เพราะฉะนั้นก็แน่ใจได้ว่าเป็นกามภูมิทั้งหมด เป็นกามาวจรจิต และโดยชาติก็มีทั้ง ๔ ชาติ ถ้าพูดถึงโดยเหตุ เป็นปรมัตถธรรม ทั้งหมดที่เรากล่าวใช้คำว่า “ปรมัตถธรรม” เพราะเหตุว่าไม่ใช่เรา ไม่ใช่คน ไม่ใช่สัตว์ แต่ว่าเป็นธรรมซึ่งมีจริง และไม่สามารถที่ใครจะเปลี่ยนแปลงลักษณะของสภาพธรรมนั้นได้เลย
เพราะนั้นถ้าพูดถึงธรรมอะไร กลับไปที่เป็นจิต หรือเป็นเจตสิก หรือเป็นรูป นั่นเป็นความเข้าใจของเรา เริ่มที่หยั่งลงถึงความเป็นอนัตตา ซึ่งกว่าจะประจักษ์ลักษณะที่เป็นอนัตตาได้ ต้องสะสมความเข้าใจถูก ความเห็นถูกในลักษณะของสภาพธรรมที่ปรากฏ ได้ยินซ้ำแล้วซ้ำอีกจนกระทั่งสามารถที่จะถึงลักษณะของสภาพธรรมแต่ละลักษณะได้ ซึ่งก็ต้องมาจากการฟัง และการเข้าใจ
ที่มา ...