จิตเป็นสภาพที่รู้แจ้งลักษณะต่างๆ ในอารมณ์ที่ปรากฏ

ในคราวก่อนก็ได้กล่าวถึงอรรถของจิตที่เป็นสภาพที่รู้แจ้งอารมณ์โดยละเอียดไปแล้วทางตา ไม่ว่าจะเห็นสิ่งที่ปรากฏ แล้วก็รู้ว่า เป็นเพชรเทียม เพชรแท้ เป็นหยก เป็นหินมีค่าประการใด นั่นก็เป็นเพราะเหตุว่าลักษณะนั้นๆ ปรากฏ และจิตรู้แจ้งในลักษณะต่างๆ ของอารมณ์ที่ปรากฏ ถ้าจิตไม่รู้แจ้ง ก็จะไม่มีการรู้ได้ว่า สิ่งที่ปรากฏนั้นเป็นอะไร

สำหรับทางหูก็ได้กล่าวถึงแล้วว่า เสียงที่ปรากฏก็มีลักษณะต่างๆ กัน เสียงลมพัด เสียงน้ำตก เสียงสัตว์ร้อง เสียงคนร้องเลียนเสียงสัตว์ หรือสำเนียงที่เยาะเย้ยถากถาง ดูถูก ดูหมิ่น ทั้งหมดนั้น ไม่ว่าเสียงนั้นจะมีลักษณะต่างๆ อย่างไร จิตเป็นสภาพที่รู้แจ้งในเสียงนั้นๆ ที่ปรากฏ เพียงรู้ แจ้ง คือ เหมือนกระจกเงาที่ใสสะอาด และเสียงลักษณะต่างๆ ก็ปรากฏให้จิตรู้แจ้งในเสียงนั้นๆ แต่ไม่ใช่สภาพที่จำ หรือหมายรู้ลักษณะอาการ หรือว่าไม่ใช่สภาพที่กระทบอารมณ์