ถ้าฝันอยู่แล้วจำความฝันได้บ้างไม่ได้บ้างเป็นภวังค์หรือไม่

ผู้ฟัง ถ้าเป็นเช่นนั้น ในระหว่างที่หลับแล้วฝัน แล้วจำความฝันนั้นได้บ้าง ไม่ได้บ้าง อันนี้จิตคงเป็นภวังค์ตลอดเวลา

ท่านอาจารย์ เวลาฝันไม่ใช่ภวังค์

ผู้ฟัง อย่างไรครับ

ท่านอาจารย์ กุศลจิตหรืออกุศลจิตฝัน

ผู้ฟัง หมายความว่า ต่อจากภวังคจิตเกิดดับๆ เป็นภวังค์ต่อไป แล้วก็มี

ท่านอาจารย์ วิถีจิตเกิดขึ้นสลับ

ผู้ฟัง ขณะนั้นเรียกว่าวิถีจิตแล้ว

ท่านอาจารย์ ค่ะขณะใดที่ไม่ใช่ปฏิสนธิจิต ไม่ใช่ภวังคจิต ไม่ใช่จุติจิต จิตนั้นๆเป็นวิถีจิต

ผู้ฟัง แต่หลับนะครับ

ท่านอาจารย์ หลับเป็นอะไรคะ

ผู้ฟัง หลับเป็นภวังค์

ท่านอาจารย์ ค่ะ เพราะฉะนั้นไม่ใช่วิถีจิตจิตใดก็ตามที่ไม่ใช่ปฏิสนธิจิต ไม่ใช่ภวังคจิต ไม่ใช่จุติจิต จิตนั้นเป็นวิถีจิต

ฝัน เป็นมโนทวารวิถีจิต เพราะว่าทางรู้อารมณ์มี ๖ ทาง ทางตา ๑ ทางหู ๑ ทางจมูก ๑ ทางลิ้น ๑ ทางกาย ๑ ทางใจ ๑

เพราะฉะนั้นจึงรู้ว่าฝันไงคะ ไม่ใช่ภวังค์ ถ้าเป็นภวังค์แล้ว อารมณ์จะไม่ปรากฏเลย ตัดขาดจากอารมณ์ใด ๆ ทั้งสิ้นของโลกนี้ ฝัน ฝันถึงอะไร อารมณ์ที่เคยเห็นในโลกนี้หรือเปล่า