การเห็น จักขุปสาท กับ กัมมปัจจัย
เพราะฉะนั้น แม้แต่เห็นที่กำลังเห็นในขณะนี้ ก็จะเห็นกัมมปัจจัย เป็นปัจจัยของกรรมที่ทำให้จักขุปสาทรูปเกิด แล้วยังรูปที่มากระทบ เลือกได้ไหม ไม่มีใครเลือกได้เลย แล้วจักขุปสาทรูปนี่ดับเร็วแค่ไหน ลองคิดดู ขณะนี้จักขุปสาทรูปเกิดดับๆ เร็วมาก แต่แม้กระนั้นอาศัยการอุบัติการเกิดที่จะให้เป็นผลของกรรม จักขุวิญญาณเกิดขึ้น ก็จะต้องเป็นจักขุปสาทรูปที่ยังไม่ดับ ที่เกิดพร้อมกับรูปที่กระทบ ลองคิดดู ในเมื่อรูปที่เป็นวัณณะรูปก็มีอยู่ในมหาภูตรูปทุกรูป ไม่มีมหาภูตรูปใดซึ่งไม่มีอุปาทายรูปคือสีสันวัณณะเกิด ต้องมีทุกครั้ง และทั้ง ๒ รูป นี้ก็เกิดดับไปเรื่อยๆ ตามเหตุตามปัจจัย แต่อาศัยการประจวบกันด้วยกำลังของกรรมที่จะทำให้จักขุวิญญาณเกิดขึ้นเห็น รูป ๑๗ ขณะซึ่งเร็วมากอาศัยการเกิด และยังไม่ดับของทั้งจักขุปสาทรูป และรูปารมณ์หรือวัณณะธาตุที่กระทบ เป็นปัจจัยทำให้วิถีจิตเกิด สามารถที่จะเห็นสิ่งที่กำลังปรากฏ นี่คือ อุปัตติเหตุ
ที่มา ...