ตื่นขึ้นมาแล้วสดชื่น จิตใจสบาย ดีหรือไม่ดี

ถ้าท่านผู้ฟังตื่นขึ้นมา รู้สึกสดชื่น จิตใจสบาย ดีหรือไม่ดีคะ ดีหรือ ดีแน่นะคะ

ดูเหมือนว่าท่านปรารถนาแต่ความรู้สึกสบาย วันไหนตื่นขึ้นมาอ่อนเพลีย อาจจะจิตใจเศร้าหมอง ขุ่นมัว ไม่ทราบว่า วันนี้เป็นอะไร รู้สึกไม่ค่อยจะแช่มชื่น ขณะนั้นไม่ชอบ เพราะลักษณะของโทสมูลจิตซึ่งประกอบด้วยโทมนัสเวทนา เป็นสภาพความรู้สึกของจิตที่เสีย เพราะว่าเวทนาในขณะนั้นทำให้สภาพของจิตปรากฏเป็นจิตเสีย เพราะเวทนาเป็นโทมนัส

เพราะฉะนั้นทุกท่านปรารถนาที่จะตื่นขึ้นสดชื่น ไม่ว่าจะเห็นอะไร ก็รู้สึกว่าวันนี้สบายใจ ชอบไหมคะอย่างนี้ ปกติชอบนะคะ แต่ให้ทราบว่า ถ้าสติปัฏฐานไม่เกิด หรือถ้ากุศลจิตไม่เกิด ขณะนั้นสั่งสมสันดานของความพอใจ ในสภาพของจิตซึ่งสบาย แช่มชื่น เป็นโลภมูลจิต

เพราะฉะนั้นการสะสมสันดานโดยชวนวิถีจิตเกิดขึ้นพอใจ แช่มชื่น จิตใจสบาย ซึ่งไม่ใช่กุศล ขณะนั้นสะสมอกุศลสันดานทีละเล็กทีละน้อย ๆ ๆ อย่างเบาบาง จนกระทั่งไม่รู้สึก

เพราะฉะนั้นปริยุฏฐานกิเลสก็มีขั้นว่า จะเป็นปริยุฏฐานกิเลสอย่างเบาบาง หรือว่าอย่างรุนแรง ซึ่งถ้าจำแนกแล้ว อกุศลธรรมทั้งหมด ซึ่งได้แก่ อกุศลเจตสิก ๑๔ ประเภท ก็มีถึง ๙ กอง ขั้นละเอียด ขั้นกลาง ขั้นต่าง ๆ แล้วก็ขั้นหยาบ