วิบากเป็นจิตและเจตสิกที่เกิด เพราะกรรมเป็นปัจจัย

สำหรับวิบาก ได้แก่ ขณะที่เห็น ขณะที่ได้ยิน ขณะที่ได้กลิ่น ขณะที่ลิ้มรส ขณะที่รู้สิ่งที่กระทบสัมผัส เป็นจิตและเจตสิกที่เกิดขึ้นเพราะกัมมปัจจัย ไม่มีใครบันดาลได้ แต่ว่ากรรมที่ได้กระทำแล้วเป็นปัจจัยทำให้มีการเห็นเกิดขึ้น มีการได้ยินเกิดขึ้น มีการได้กลิ่นเกิดขึ้น มีการลิ้มรสเกิดขึ้น มีการรู้สิ่งที่กระทบสัมผัสเกิดขึ้น ใครไม่ให้เห็นได้ ถ้าในขณะนี้เห็นแล้ว มีการได้ยินแล้ว ใครจะไม่ให้ได้ยินได้ ไม่มีใครสามารถที่จะเป็นตัวตนที่จะบังคับ ที่จะยับยั้งได้ เพราะฉะนั้นให้ทราบว่า จิตและเจตสิกที่กำลังรู้อารมณ์ที่ปรากฏทางตา ทางหู ทางจมูก ทางลิ้น ทางกาย เป็นวิบากจิตและเจตสิกที่เกิดร่วมกัน โดยเป็นวิปากปัจจัย จำเป็นต้องเกิดเป็นวิบากเป็นอย่างอื่นไม่ได้ เป็นกุศลก็ไม่ใช่ เพราะในขณะนั้นเกิดขึ้นเป็นวิบาก เป็นผลของกรรม จิตที่เกิดพร้อมเจตสิกเป็นวิปากปัจจัยของเจตสิก เจตสิกที่เกิดพร้อมจิตเป็นวิปากปัจจัยของจิต ทั้งจิตและเจตสิกเกิดขึ้นพร้อมกันเป็นวิบากทั้งสองอย่าง และเป็นปัจจัยซึ่งกันและกัน โดยต่างก็เป็นวิปากปัจจัยแก่กันและกัน