การจะรู้ว่าสภาพนามธรรมที่เป็นวิบาก ไม่ใช่ตัวตน สัตว์ บุคคล

ที่จะรู้ว่าไม่ใช่สัตว์ ไม่ใช่บุคคล ไม่ใช่ตัวตน เป็นแต่เพียงสภาพธรรมที่เป็นนามธรรม เป็นวิบาก เป็นผลของอดีตกรรม ก็เพราะเหตุว่าไม่มีใครสามารถที่จะรู้ขณะจิตต่อไปว่า ขณะนั้นจะเป็นเห็นสิ่งอะไร หรือว่าจะได้ยินเสียงอะไร หรือว่าจะได้กลิ่นอะไร หรือว่าจะลิ้มรสอะไร หรือว่าจะกระทบสัมผัสอะไร ไม่มีใครจะสามารถบอกได้เลย เพราะฉะนั้นก็จะเห็นได้ว่า ไม่ว่าเสียงอะไรที่ปรากฏเป็นผลของอดีตกรรม ที่ทำให้วิบากจิตและเจตสิกเกิดขึ้นได้ยินเสียงนั้น

เพราะฉะนั้นไม่ใช่เฉพาะเวลาที่มีอุบัติเหตุ หรือเหตุการณ์พิเศษ แต่ชีวิตปกติประจำวันก็เป็นสภาพธรรมที่ไม่ใช่สัตว์ ไม่ใช่บุคคล ไม่ใช่ตัวตน และถ้ารู้ให้ละเอียดขึ้นว่า ถ้าสติไม่ระลึกรู้ลักษณะของสภาพธรรมทันทีที่เห็น หรือทันทีที่ได้ยิน หรือทันทีที่ได้กลิ่น หรือทันทีที่ลิ้มรส หรือทันทีที่รู้สิ่งที่กระทบสัมผัสกาย จะมีความรู้สึกยึดถือสภาพธรรมนั้นว่า เป็นของเรา หรือว่าเป็นเรา