อาวัชชนกิจ หมายถึงอะไร
ผู้ฟัง อาวัชชนกิจหมายถึงอะไร
อ.วิชัย หมายถึงการรำพึงนึกถึงอารมณ์ที่มากระทบ เช่น ก่อนจะเห็นมีจิตอะไรเกิดก่อน
ผู้ฟัง ภวังค์ใช่ไหม
ท่านอาจารย์ จิตเห็นเป็นวิถีจิตหรือไม่
ผู้ฟัง เป็นวิถีจิต
ท่านอาจารย์ เพราะว่าไม่ใช่ภวังค์ ไม่ใช่ปฏิสนธิจิต ภวังคจิต จุติจิตแล้วต้องเป็นวิถีจิตทั้งหมด จะชื่ออะไรทำหน้าที่อะไรก็ตาม ถ้าไม่ใช่ปฏิสนธิจิต ไม่ใช่ภวังคจิต ไม่ใช่จุติจิตแล้วเป็นวิถีจิตทั้งหมด เพราะฉะนั้นจิตเห็นเป็นวิถีจิตหรือไม่
ผู้ฟัง เป็น
ท่านอาจารย์ เป็นวิถีจิตแรกหรือไม่ ความสำคัญอยู่ตรงนี้ จากภวังค์ซึ่งไม่มีอารมณ์ของโลกนี้ปรากฏ เพราะเหตุว่าไม่รู้อารมณ์ทางตา หู จมูก ลิ้น กาย ใจ แล้วอะไรจะปรากฏวันหนึ่งๆ ถ้าไม่เห็นก็ต้องได้ยิน หรือได้กลิ่น หรือลิ้มรส รู้สิ่งที่กระทบสัมผัส หรือคิดนึก นั่นคือสิ่งที่ปรากฏให้รู้ แต่ว่าขณะที่สิ่งต่างๆ เหล่านี้ไม่ได้ปรากฏเลย ขณะนั้นอารมณ์ใดๆ ของโลกนี้ไม่ได้ปรากฏเพราะไม่ได้อาศัยทวารหนึ่งทวารใดเกิดขึ้นรู้เลย ถ้าเป็นปฏิสนธิจิต ภวังคจิต จุติจิตแล้ว เกิดโดยไม่ต้องอาศัยทวาร เป็นผลของกรรมที่ทำให้เมื่อจุติจิตของชาติก่อนดับ หรือจุติจิตของชาติไหนก็ตามดับไปแล้ว กรรมทำให้ปฏิสนธิจิตเกิดโดยไม่ต้องอาศัยทวารหนึ่งทวารใดเลยทั้งสิ้น เพราะฉะนั้นจิต ๓ ขณะนี้ไม่ได้อาศัยทวาร อารมณ์ที่จะปรากฏทางตา หู จมูก ลิ้น กาย ใจ ก็ไม่ปรากฏ ไม่แม้แต่ฝัน ฉะนั้นเวลาที่เป็นวิถีจิตต่อจากภวังคจิต คือเมื่อภวังคุปัจเฉทะดับแล้ว วิถิจิตต้องเกิด จะเป็นภวังค์ต่อไปไม่ได้ ต้องอาศัยทวารหนึ่งทวารใดเกิดขึ้น
เพราะฉะนั้นจักขุวิญญาณที่เห็นเป็นวิถีจิตแรกหรือไม่ หลังจากภวังคุปัจเฉทะดับไปแล้ว วิถีจิตแรก วิถีจิตที่เกิดต่อจากภวังคุปัจเฉทะได้คืออะไร ปัญจทวาราวัชชนจิตทางปัญจทวาร หรือ มโนทวาราวัชนนจิตทางมโนทวาร ที่ถามว่าอาวัชชนกิจคืออะไร จิตนี้ไม่ได้ทำภวังคกิจอีกต่อไป ไม่ได้เป็นภวังคจิต แต่จิตทุกขณะต้องเกิดขึ้นทำหน้าที่หนึ่งหน้าที่ใด จะไม่มีจิตสักขณะเดียวที่เกิดขึ้นโดยไม่ทำกิจการงานอะไรเลย จิตต้องทำกิจหนึ่งกิจใดเสมอ เช่น แม้ขณะที่เป็นภวังค์ก็ทำภวังคกิจดำรงภพชาติสืบต่อ ขณะที่ก่อนภวังค์เป็นปฏิสนธิจิต ก็ต้องทำปฏิสนธิกิจสืบต่อจากจุติจิตของชาติก่อน ซึ่งจิตอื่นจะสืบต่อไม่ได้นอกจากปฏิสนธิจิตขณะแรกของชาตินี้ ฉะนั้นวิถีจิตแรกทำอาวัชชนกิจ ไม่ใช่ทำกิจเห็น กิจได้ยิน จึงเป็นปัญจทวาราวัชชนจิต เพราะสามารถที่จะทำอาวัชชนกิจทางปัญจทวารคือทวารทั้ง ๕ ได้ จึงชื่อว่าปัญจทวาราวัชชนจิต วิถีจิตอื่นจะเกิดก่อนจิตนี้ไม่ได้เลยทั้งสิ้น ไม่ว่าจะเป็นเมื่อไหร่ก็ตาม ถ้าเป็นวิถีจิตทางปัญจทวารต้องเป็นปัญจทวาราวัชชนจิต
ที่มา ...