โผฏฐัพพะ
ผู้ฟัง โผฏฐัพพะกับแข็งไม่เหมือนกันใช่ไหม
ท่านอาจารย์ โผฏฐัพพะรวม ๓ อย่างที่สามารถปรากฏกระทบกับกายปสาทได้ เพราะว่าเวลานี้ที่ตัว และเวลาที่ไปกระทบสิ่งหนึ่งสิ่งใดก็จะมีลักษณะที่ปรากฏ เย็นหรือร้อน ๑ อ่อนหรือแข็ง ๑ ตึงหรือไหว ๑ ถ้าเย็นหรือร้อนก็เป็นธาตุไฟ อ่อนหรือแข็งก็เป็นธาตุดิน ถ้าตึงหรือไหวก็เป็นธาตุลม รวม ๓ อย่างนี้ที่สามารถกระทบกายปสาทได้ ชื่อว่าโผฏฐัพพายตนะ เพราะเป็นธาตุที่สามารถกระทบกายปสาท เรียก ๓ อย่างรวมกันโดยที่ไม่เจาะจงว่าจะหมายความถึงแข็ง หรือเย็น หรือไหว
ผู้ฟัง แต่แข็งนี่เป็นธาตุหนึ่ง โผฏฐัพพะก็คือการกระทบ
ท่านอาจารย์ โผฏฐัพพะคือทั้ง ๓ คือธาตุหนึ่งธาตุใดที่เราไม่ได้เจาะจง เพราะว่าแข็งก็เป็นโผฏฐัพพะเพราะว่ากระทบกายปสาท ไหวก็เป็นโผฏฐัพพะเพราะว่ากระทบกายปสาท ร้อนก็เป็นโผฏฐัพพะเพราะว่ากระทบกายปสาท สภาพธรรมใดที่กระทบกายปสาทได้เป็นโผฏฐัพพะทั้ง ๓ ทั้งหมด เพราะฉะนั้นรูปที่ปรากฏในวันหนึ่งๆ มีกี่รูป ๗ รูป สิ่งที่ปรากฏทางตา ๑ เสียง ๑ กลิ่น ๑ รส ๑ โผฏฐัพพะ ๓ รวมเป็น ๗ รูป
ที่มา ...