พระผู้มีพระภาคทรงจำแนกลักษณะของนามธรรมแต่ละประเภท ทรงทำสิ่งที่ทำได้ยากยิ่งนัก

สำหรับเรื่องชาติทั้ง ๔ คือ กุศล อกุศล วิบาก กิริยา ที่ได้เคยกล่าวถึงแล้ว ไม่ทราบท่านผู้ฟังมีข้อสงสัยอะไรบ้างไหมคะ

ข้อความในอัฏฐสาลินี อรรถกถา ธัมมสังคิณีปกรณ์ จิตตุปปาทกัณฑ์ มีข้อความว่า

ก็แลพระผู้มีพระภาคเจ้าเมื่อทรงจำแนกธรรมเป็นแผนก ๆ แล้วทรงยกบัญญัติขึ้นตรัส ทรงทำสิ่งที่ทำได้ยาก น้ำหรือน้ำมันหลายชนิดที่ใส่ลงไปกวนในภาชนะเดียวกันตลอดวัน การมองดู ดมกลิ่น หรือลิ้มรส ก็อาจจะรู้ได้ว่าต่างกัน เพราะสี กลิ่น และรสต่างกัน แม้จะเป็นได้ถึงอย่างนั้น การเช่นนั้นท่านก็พูดกันว่า ทำได้ยาก แต่พระสัมมาสัมพุทธเจ้าเมื่อทรงจำแนกธรรม คือ จิตและเจตสิก ซึ่งไม่มีรูปอยู่ในอารมณ์เดียวกัน คือ รู้อารมณ์เดียวกันเหล่านี้ ออกเป็นแผนก ๆ แล้วยกบัญญัติขึ้นตรัส ชื่อว่า ทรงทำสิ่งที่ทำได้ยากยิ่งนัก

เพราะเหตุว่านามธรรมเป็นสภาพที่ละเอียดยิ่งกว่ารูปที่ละเอียด แต่แม้กระนั้นพระผู้มีพระภาคก็ทรงจำแนกลักษณะของนามธรรมแต่ละชนิดไว้ โดยลักษณะที่ปรากฏ โดยกิจของธรรมแต่ละประเภท โดยอาการปรากฏ และโดยเหตุใกล้ให้เกิดธรรมแต่ละประเภทนั้น ๆ