ต้องศึกษาสภาพนามธรรมให้เข้าใจโดยละเอียด ไม่ใช่แค่ชาตินี้ชาติเดียว
ผู้ฟัง
ท่านอาจารย์ เพราะฉะนั้นจะต้องศึกษาให้เข้าใจสภาพธรรมที่เป็นนามธรรมโดยละเอียด ไม่ใช่เฉพาะชาตินี้ชาติเดียว ในอดีตชาติ ไม่ทราบว่ากี่ชาติ และยังในอนาคตชาติ ไม่ทราบว่ากี่ชาติ เป็นกัป ๆ เพื่อที่จะให้ประจักษ์ชัดในลักษณะของสภาพธรรมที่เป็นนามธรรม และสภาพธรรมที่เป็นรูปธรรม
เพียงเท่านี้ค่ะ แต่สามารถที่จะรู้ตลอดหมดถึงลักษณะของนามธรรม ไม่ว่าจะเป็นทางตา หรือทางหู ทางจมูก ทางลิ้น ทางกาย ทางใจ จนกว่าจะหมดความสงสัย จนสามารถที่จะประจักษ์ลักษณะที่เกิดดับของนามธรรมและรูปธรรม ตลอดไปจนกระทั่งสามารถที่จะรู้แจ้งชัดในลักษณะของนิพพาน ซึ่งเป็นธรรมที่ดับกิเลส เท่านี้เองนะคะ คือ การที่จะรู้จริง ๆ ในลักษณะของนามธรรมและรูปธรรม ทั้งโดยการฟัง ทั้งโดยการคิด ทั้งโดยการตรึกตรอง ทั้งโดยการสนทนา ทั้งโดยการอ่าน ทั้งโดยการถาม ทั้งโดยการพิจารณา และการระลึกรู้จนกว่าจะประจักษ์แจ้งจริง ๆ ในลักษณะของนามธรรมและรูปธรรม ซึ่งมีอยู่เป็นประจำทุกขณะ