กามาวจรจิตทั้งวันทั้งคืนตั้งแต่เกิดจนตาย

เรื่องของภูมิเป็นเรื่องที่ยุ่งยากไหมคะ นี่แสดงให้เห็นว่า มีจิตอีกหลายประเภททีเดียว ที่จะต้องศึกษาให้ทราบความละเอียด แต่ว่าสำหรับผู้ที่ยังถูกผูกไว้อย่างเหนียวแน่นมากในรูป เสียง กลิ่น รส โผฏฐัพพะ ก็จะมีจิตที่เป็นประเภทกามาวจรจิต ทั้งวันทั้งคืน ตั้งแต่เกิดจนกระทั่งตาย ซึ่งถ้าบุคคลใดยังไม่ได้อบรมเจริญสมถภาวนา จนถึงความสงบขั้นอัปปนาสมาธิ ซึ่งเป็นขั้นที่ไม่รับรู้อารมณ์ทางตา ทางหู ทางจมูก ทางลิ้น ทางกาย ทางใจ ในเรื่องรูป เสียง กลิ่น รส โผฏฐัพพะ แต่เป็นจิตที่แนบแน่นในอารมณ์เฉพาะทางใจที่ทำให้สงบถึงขั้นอัปปนาสมาธิ ซึ่งเป็นฌานจิต ถ้าตราบใดที่ยังไม่ได้อบรมเจริญความสงบให้มั่นคงถึงอย่างนั้น จะต้องมีการเห็น มีการได้ยิน มีการได้กลิ่น มีการลิ้มรส มีการรู้สิ่งที่กระทบสัมผัส มีการคิดนึกถึงเรื่องต่าง ๆ ที่เคยเห็น เคยได้ยิน เคยได้กลิ่น เคยลิ้มรส เคยกระทบสัมผัส ซึ่งเป็นชีวิตปกติประจำวัน เป็นกามาวจรจิต ตราบใดที่ยังไม่ใช่อัปปนาสมาธิ ตราบนั้นยังไม่ถึงรูปาวจรจิต หรืออรูปาวจรจิต ซึ่งเป็นฌานจิต ซึ่งมีรูปเป็นอารมณ์ประเภทหนึ่ง เป็นรูปาวจรจิต และฌานจิตซึ่งไม่มีรูปเป็นอารมณ์อีกประเภทหนึ่ง เป็นอรูปาวจรจิต