ที่ฟังอยู่ก็เสพอารมณ์ที่ชวนะหรือไม่
ผู้ฟัง ชวนะซ้ำกัน ๗ ขณะ ฟังแล้วเหมือนกับไกลตัวมาก ถ้าใกล้ที่สุดภายในขณะนี้ ที่เรากำลังฟัง เรากำลังเสพอารมณ์นั้นใช่ไหม
ท่านอาจารย์ ถูกต้อง ๗ ขณะด้วย
ผู้ฟัง แล้วในขณะที่เราเสพอยู่ในขณะนี้ เท่าที่ฟังมาก็ทราบว่ามันอยู่ในอกุศลจิต ๑๒ ดวงซึ่งทำหน้าที่ชวนะด้วยใช่ไหม ถ้าอย่างนั้นในขณะที่เราเสพก็มีมานะเจตสิกเกิดอยู่ตลอดด้วยในบางครั้งอย่างนั้นหรือไม่
ท่านอาจารย์ เมื่ออกุศลจิตเกิดต้องแยกว่าเป็นประเภทไหน เป็นโลภมูลจิตมีโลภะเกิดร่วมด้วย จึงจะสามารถมีมานะเกิดได้ร่วมกัน แต่ถ้าเป็นโทสมูลจิต มานะเกิดร่วมด้วยไม่ได้เลย ถ้าเป็นโมหมูลจิตก็ไม่มีมานะเจตสิกเกิดร่วมด้วย นี่ก็คือความละเอียดซึ่งต่อไปเราจะทราบ เพราะว่าเราคิดว่าขณะที่มีมานะนั้นมีโทสะด้วย แต่ความจริงจะแยกว่า แม้เห็นบางคนก็อาจจะคิดว่ามีเจตสิกอื่นเกิดร่วมด้วย แต่ความจริงจะมีเจตสิกเกิดร่วมด้วยเพียง ๗ ดวงฉันใด เมื่อโลภมูลจิตเกิดขึ้น ก็จะมีมานะเจตสิกเกิดร่วมด้วยได้ แต่ถ้าเป็นโทสมูลจิต มานะเจตสิกจะเกิดร่วมด้วยไม่ได้เลย เพราะการเกิดดับสืบต่ออย่างเร็วมาก แม้ขณะนี้ ๗ ขณะนี่เราก็ไม่เคยรู้เลยว่า ๗ ขณะ หนึ่งขณะเราก็ไม่รู้ จักขุวิญญาณหนึ่งขณะนี่ก็ไม่รู้ ชวนะ ๗ ขณะนี่ก็ไม่รู้ แต่ว่าความจริงจิตก็ต้องเกิดดับสืบต่อทำกิจตามประเภทของจิตนั้นๆ
ที่มา ...