เวลาหลับมีความรู้สึกหรือไม่

เวลาที่กำลังหลับมีความรู้สึกไหมคะ ธรรมนี้เป็นเรื่องน่าคิด น่าพิจารณา ไม่ว่าจะได้ฟังเรื่องของเวทนา ซึ่งเป็นความรู้สึก ยิ่งคิด ยิ่งพิจารณา ก็ยิ่งทำให้ธรรมแจ่มแจ้งชัดเจนขึ้น เพราะฉะนั้นก็น่าที่จะคิด น่าที่จะพิจารณาว่า ในขณะที่กำลังหลับ มีความรู้สึกไหม?

ค่ะ ต้องคิดดีๆ ใช่ไหมคะ เพราะเหตุว่าสภาพธรรมมีปัจจัยก็เกิดขึ้น แล้วก็ดับไป ไม่ใช่มีแต่จักขุวิญญาณซึ่งเห็น หรือโสตวิญญาณซึ่งได้ยิน หรือฆานวิญญาณซึ่งได้กลิ่น ชิวหาวิญญาณซึ่งลิ้มรส กายวิญญาณซึ่งรู้สิ่งที่กระทบสัมผัส หรือมโนวิญญาณที่กำลังคิดนึก ไม่ใช่มีแต่เพียงเท่านี้ค่ะ เพราะเหตุว่าแม้ในขณะที่นอนหลับสนิท ไม่รู้อารมณ์ของโลกนี้เลย ไม่ว่าจะเป็นทางตา หรือทางหู หรือทางจมูก หรือทางลิ้น หรือทางกาย ทางใจก็ไม่ได้คิดนึก ไม่ได้ฝัน แต่เมื่อยังไม่ใช่ผู้ที่สิ้นชีวิต หรือผู้ที่ตายไปแล้วก็ย่อมจะมีจิตเกิดดับ เป็นภวังคจิต ดำรงภพชาติความเป็นบุคคลนั้นจนกว่าจะตื่นขึ้น แล้วก็มีการเห็นโลกนี้ใหม่ แล้วพอถึงเวลาก็หลับไปอีก ไม่รู้ในโลกนี้สักอย่างเดียว ไม่ว่าจะเป็นทางตา ทางหู ทางจมูก ทางลิ้น ทางกาย ทางใจ ที่เคยเห็น ที่เคยได้ยิน ที่เคยชอบ ที่เคยคิดถึง ที่เคยนึกถึง ในขณะที่นอนหลับสนิท หมด ไม่มีอารมณ์ใดๆปรากฏเลย แต่จิตเกิดขึ้นแล้วดับไป นามขันธ์ทั้ง ๔ คือ จิตและเจตสิกต้องเกิดร่วมกัน

เพราะฉะนั้นเวลานอนหลับสนิท จิตเป็นชาติวิบาก เป็นผลของอดีตกรรม ซึ่งทำให้คนนั้นยังไม่ตาย จึงเพียงหลับ ดำรงภพชาติอยู่ และเมื่อจิตเกิดขึ้นก็ย่อมมีเจตสิกเกิดร่วมด้วย และเวทนาเจตสิกนั้นเกิดกับจิตทุกดวง แต่เมื่อจิตเป็นชาติวิบาก เป็นผลของอดีตกรรม เวทนาที่เกิดพร้อมกับภวังคจิตซึ่งเป็นวิบากจิตนั้นก็เป็นชาติวิบากด้วย และรู้อารมณ์เดียวกัน คือ ไม่ใช่อารมณ์ของโลกนี้ เพราะฉะนั้นจึงไม่ใช่ในขณะที่ตื่น แต่ว่าเวทนาก็มีถ้าจิตเกิด เวทนาเจตสิกก็ต้องเกิดร่วมด้วย มีความรู้สึกในอารมณ์ ซึ่งไม่ใช่อารมณ์ของโลกนี้

เพราะฉะนั้นจึงไม่ใช่การที่รู้สึกตัว เหมือนทางตาที่กำลังเห็น ทางหูที่กำลังได้ยิน แต่ว่าเวทนาเจตสิกนั้นต้องเกิดขึ้นพร้อมกับจิตและดับพร้อมกับจิต

เพราะฉะนั้นไม่มีใครสามารถที่จะรู้ลักษณะของเวทนาเจตสิก ซึ่งเกิดในขณะที่กำลังหลับได้