กิเลสตื่นบ่อยในชีวิตประจำวัน

อะไรตื่นบ่อย อกุศลหรือกุศล เริ่มตื่น หลับอยู่ดีๆ มีอนุสัยกิเลส แต่ว่ากิเลสในขณะนั้นไม่ได้เกิดขึ้นทำกิจยินดี ยินร้าย เพราะเหตุว่ายังไม่มีการเห็น การได้ยินอารมณ์ของโลกนี้ ยังหลับสนิทอยู่ กิเลสก็หลับ แต่เวลาที่ตื่นขึ้นขอให้ทราบว่า กิเลสตื่นทันที หลังจากที่มีการเห็น การได้ยิน การได้กลิ่น การลิ้มรส การรู้สิ่งที่กระทบสัมผัส ดีไหมคะ

จำแนกจิตโดยภูมิ ๔ คือ เป็นกามาวจรจิต เป็นรูปาวจรจิต เป็นอรูปาวจรจิต เป็นโลกุตตรจิต ประณีตขึ้นตามลำดับ แต่สำหรับจิตของคนส่วนมาก ก็เป็นไปกามภูมิ นอกจากจะเป็นภูมิที่ต่ำที่สุดแล้ว โดยชาติ ก็ยังเป็นชาติที่เลว คือ เป็นอกุศลที่ตื่นขึ้นเป็นประจำ เวลาที่กุศลจิตไม่เกิด เมื่อมีการเห็น ยินดีพอใจในสิ่งที่เห็น เมื่อมีการได้ยิน ก็ปกติยินดี พอใจในเสียงที่ได้ยิน เพราะเหตุว่าส่วนใหญ่แล้ว โลภมูลจิตเกิดบ่อยกว่าโทสมูลจิต ซึ่งเป็นสภาพที่ไม่แช่มชื่น และเป็นสภาพจิตที่หยาบกระด้าง แต่เวลาที่แม้ว่าเป็นชาติที่เลว คือ เป็นอกุศล ถ้าเป็นกุศลขั้นกามาวจรภูมิ กามาวจรจิตก็เป็นจิตที่ดี แต่ถ้าเป็นกุศลที่เป็นรูปาวจรจิตอีกขั้นหนึ่ง ก็เป็นจิตที่ดีกว่า ถ้าเป็นจิตที่เป็นโลกุตตรจิต ก็เป็นจิตที่ดีที่สุด แต่ในวันหนึ่งๆ ทุกท่านมีจิต เจตสิก เกิดดับ และเมื่อตื่นขึ้นก็มีจิตที่เป็นขั้นกาม เป็นไปในรูป เสียง กลิ่น รส โผฏฐัพพะ แต่ก็เป็นชั้นเลว คือ เป็นอกุศล

ต้องยอมรับตามความเป็นจริง ถ้าไม่รู้อย่างนี้ก็จะอบรมเจริญกุศล ให้พ้นจากสภาพของจิตชั้นเลวไม่ได้ คือว่ายังคงเป็นอกุศลจิตอยู่มากเหลือเกิน แล้วยังมีความยินดีพอใจในอกุศลนั้นๆ ด้วย ไม่เห็นว่าเป็นโทษ

เพราะฉะนั้นก็ควรที่จะได้ทราบว่า ที่ตื่นขึ้นมาส่วนใหญ่แล้ว กิเลสตื่นทั้งนั้น ทางตา ทางหู ทางจมูก ทางลิ้น ทางกาย ทางใจ แล้วแต่ว่ากิเลสของใครจะวุ่นวายสักแค่ไหน จะทำให้เกิดความเดือดร้อนใจและกายสักแค่ไหน แต่ว่าเมื่อทราบอย่างนี้แล้ว ก็ยังจะมีการขวนขวายที่จะอบรมเจริญกุศลให้เกิด เพราะรู้ว่าเป็นผู้ที่มีอกุศลมาก ไม่ว่าจะเป็นโดยขั้นของทาน ขั้นของศีล ขั้นของความสงบของจิต หรือว่าขั้นที่เป็นสติปัฏฐาน ระลึกรู้ลักษณะของสภาพธรรมที่กำลังปรากฏ