เจตสิกที่เกิดกับจิตทำให้จิตต่างกันโดยเวทนา

สำหรับสัมปยุตตธรรมที่จำแนกให้จิตต่างกันออกไป ประเภทต่อไป คือ โดยสัมปยุตต์และวิปปยุต์

เวลาที่ศึกษาเรื่องของจิต จะรู้ได้เลยว่า จิตนั้นเป็นชาติอะไร กุศล หรืออกุศล หรือวิบาก หรือกิริยา

จะรู้โดยภูมิว่า จิตนั้นเป็นภูมิอะไร เป็นกามาวจรจิต หรือรูปาวจรจิต หรืออรูปาวจรจิต หรือโลกุตตรจิต

จะรู้ได้ว่า จิตนั้นเป็นเวทนาอะไร เวลาที่จิตประเภทนั้นเกิดขึ้น เวทนาที่เกิดร่วมด้วยจะเป็นเวทนาอะไร เช่น เวลาที่อกุศลวิบากจิตเกิดขึ้นทางกาย เวทนาต้องเป็นทุกขเวทนา จะเป็นอุเบกขาเวทนา หรือโสมนัสเวทนา หรือสุขเวทนาไม่ได้

หรือเวลาที่อกุศลจิตประเภทนั้นๆเกิดขึ้น เวทนา ความรู้สึกที่เกิดร่วมด้วย จะต้องเป็นเวทนาอะไร เช่นเวลาที่จิตประกอบด้วยโทสะ สภาพที่หยาบกระด้าง ซึ่งทุกคนรู้จักในลักษณะที่เป็นความโกรธ เวลาที่จิตโกรธเกิดขึ้น ขณะนั้นเวทนาต้องเป็นโทมนัสเวทนา จะเป็นโสมนัสเวทนา หรืออุเบกขาเวทนาไม่ได้