โวฏฐัพพนจิต เป็นชาติอะไร
จิตที่เกิดต่อเป็นโวฏฐัพพนจิต ถ้าเป็นทางปัญจทวาร หมายความถึงจิตที่ไม่ใช่วิบากแล้วจะเป็นอะไร จิตมี ๔ ชาติ กุศล อกุศล วิบาก กิริยา โวฏฐัพพนจิตเป็นกิริยาจิต ยังไม่ใช่กุศล อกุศลเลย แต่รอเมื่อพร้อมแล้วจะเกิดต่อแต่ต้องหลังจากโวฏฐัพพนะดับไป เพราะฉะนั้นโวฏฐัพพนะซึ่งเป็นกิริยาจิตก็เป็นจิตที่เป็นบาทเฉพาะที่จะให้กุศลจิตหรืออกุศลจิตเกิด กุศลจิต และอกุศลจิตจะเกิดต่อจากจิตอื่นไม่ได้เลย เพราะว่าโวฏฐัพพนจิตเป็นบาทเฉพาะที่จะให้กุศลจิต และอกุศลจิตเกิดต่อสำหรับผู้ที่ไม่ใช่พระอรหันต์ แต่สำหรับผู้ที่เป็นพระอรหันต์ไม่มีกุศลจิต ไม่มีอกุศลจิตแล้ว จึงเป็นกิริยาจิต เพราะเปลี่ยนสภาพคือไม่มีสภาพของกุศลที่จะเป็นเหตุให้เกิด แต่จะเป็นโสภณจิตที่เป็นกิริยาจิต ฉะนั้นสำหรับคนที่ไม่ใช่พระอรหันต์รู้ตัวหรือยังว่า หลังเห็นแล้วจะเป็นกุศลหรือเป็นอกุศล ถ้าไม่ศึกษาจะไม่รู้ แต่ถ้าศึกษาแล้วรู้ไหม
จะตอบว่าอย่างไร ถ้าถามว่า รู้หรือยังว่าเมื่อโวฏฐัพพนจิตดับไปแล้วเป็นบาทเฉพาะ หรือจะใช้คำว่ากระทำทางให้กุศลจิตเกิด และอกุศลจิตเกิด เพราะถ้าไม่มีจิตนี้ กุศลจิต อกุศลจิต และกิริยาจิตที่เป็นชวนะเกิดไม่ได้เลย แต่นี้ก็ยาวไป ฉะนั้นเมื่อกล่าว จึงกล่าวสั้นๆ เฉพาะส่วนที่จะให้เข้าใจ และต่อจากนั้นไปขยายอีกถึงเรื่องเว้น ถึงเรื่องอะไรต่ออะไรอีกทีหลัง แต่พื้นฐานต้องมั่นคง
ที่มา ...