จิตเกิดดับ - รูปเกิดดับ
ท่านอาจารย์ ถ้ากล่าวว่าจิตเกิดดับคุณประทีปเข้าใจไหม
ผู้ฟัง เข้าใจ
ท่านอาจารย์ แล้วถ้าพูดว่ารูปเกิดดับ คุณประทีปเข้าใจไหม
ผู้ฟัง เข้าใจ
ท่านอาจารย์ หมายความว่าจิตก็เกิดดับ รูปก็เกิดดับ แต่จิตไม่ใช่รูป เพราะฉะนั้นจริงๆ แล้วถ้าเราจะพูดง่ายๆ ว่าจิตเกิดดับ รูปเกิดดับก็เข้าใจได้ แต่ถ้าจะกล่าวให้ละเอียดจะมีความต่างของจิต และรูป คือถ้ากล่าวให้ละเอียดจิตจะมีขณะที่เกิด คือ อุปาทขณะ และฐีติขณะ และภังคขณะ เพราะเร็วมาก คิดดูว่าจิตเกิดดับนี่เร็วแค่ไหน และในความเร็วแสนเร็วนั้นก็ยังมีขณะที่เร็วคืออุปาทขณะ ฐีติขณะ ภังคขณะ ถึง ๓ ขณะ นี่คือเรื่องของความรวดเร็วของการเกิดดับของจิต สำหรับรูปก็เกิดดับ เราจะพูดว่ารูปเกิดดับก็ได้ เกิดแล้วก็ดับ แต่ว่าในการเกิดดับของรูป รูปมีอายุยาวมากกว่าจิต จะใช้คำว่าอายุยืน จะใช้คำว่าอายุยาวหรืออายุมากอะไรก็แล้วแต่คำ แต่ให้เข้าใจว่ารูปหนึ่งที่เกิดต่อเมื่อจิตเกิดดับ ๑๗ ขณะ รูปๆ หนึ่งจึงดับ เพราะฉะนั้นคุณประทีปจะใช้คำว่ารูปเกิดดับก็ได้ จิตเกิดดับก็ได้ แต่ถ้ามีความเข้าใจละเอียดขึ้น คุณประทีปก็จะทราบว่าการเกิดดับของจิตก็จะเป็นอุปาทขณะ ฐีติขณะ และก็ภังคขณะ เพราะเร็วมาก แต่รูปช้ากว่านั้น เมื่อรูปเกิดแล้วรูปยังไม่ได้ดับไปในทันที เพราะฉะนั้นช่วงที่ยังไม่ดับ ก็จะเป็นการสืบต่อ เป็นสันตติ และเป็นชรตา
ที่มา ...