เฉพาะเจตสิก ๕๐ เป็นสังขารขันธ์
เมื่อทราบว่าปรมัตถธรรมมี ๔ คือ จิต เจตสิก รูป และนิพพาน จิต เจตสิก รูป เป็นสังขารธรรม นิพพานไม่ใช่สังขารธรรม เป็นวิสังขารธรรม
แต่สำหรับสังขารธรรม ซึ่งได้แก่ จิต เจตสิก รูป ก็ยังจำกัดออกไปอีกว่า จิตทั้งหมดเป็นวิญญาณขันธ์ รูปทั้งหมดแต่ละรูป ทุกรูป เป็นรูปขันธ์ สำหรับเจตสิก ๕๒ ประเภท เวทนาเจตสิก ๑ ดวง เป็นเวทนาขันธ์ สัญญาเจตสิก ๑ ดวง เป็นสัญญาขันธ์ เจตสิกที่เหลือ ๕๐ ดวง เป็นสังขารขันธ์
เพราะฉะนั้นสังขารขันธ์หมายเฉพาะเจตสิก ๕๐ ดวง เว้นเวทนาและสัญญา แต่ “สังขารธรรม” หมายถึงทั้งจิต เจตสิก รูป
เพราะฉะนั้นสังขารธรรมมีความหมายกว้างกว่าสังขารขันธ์ เพราะเหตุว่าสภาพธรรมใดก็ตามซึ่งเกิดขึ้นและดับไป เป็นสังขารธรรม แต่ในธรรมซึ่งเกิดขึ้นและดับไปซึ่งเป็นจิต เจตสิก รูป นั้น เฉพาะเจตสิก ๕๐ เท่านั้นที่เป็นสังขารขันธ์
หมายเลข 7351
21 ส.ค. 2558