เหตุ ตรงกันข้ามกับ นเหตุ -- สเหตุก ตรงกันข้ามกับ อเหตุก

มีข้อสงสัยอะไรไหมคะในเรื่องของเหตุ

อย่าลืมนะคะ “เหตุ” ตรงกันข้ามกับ “นเหตุ”

“สเหตุ” หรือ “สเหตุกะ” ตรงกันข้ามกับ “อเหตุกะ”

เหตุ ได้แก่ เจตสิก ๖ คือ โลภเจตสิก ๑ โทสเจตสิก ๑ โมหเจตสิก ๑ เป็นอกุศลเหตุ ๓ ซึ่งเมื่อชื่อว่า เป็นอกุศลเหตุ จะเป็นอื่นไปไม่ได้ ไม่ว่าโลภะจะเกิดขึ้นขณะใด โทสะจะเกิดขึ้นขณะใด โมหะจะเกิดขึ้นขณะใด ขณะนั้นเป็นชาติอกุศล เป็นตัวเหตุที่จะให้เกิดอกุศลวิบากข้างหน้า

เพราะฉะนั้นสำหรับโลภเจตสิก โทสเจตสิก และโมหเจตสิก เป็นอกุศลเหตุ

แต่ส่วนโสภณเหตุ ๓ คือ อโลภเจตสิก ๑ อโทสเจตสิก ๑ และอโมหเจตสิก ๑ ไม่ใช้คำว่า กุศลเหตุ แต่ใช้คำว่า โสภณเหตุ เพราะเหตุว่าเป็นกุศลก็มี เป็นวิบากก็มี เป็นกิริยาก็มี หมายความว่า อโลภเจตสิก อโทสเจตสิก อโมหเจตสิก เกิดกับกุศลจิตก็ได้ เกิดกับกุศลวิบากจิตก็ได้ เกิดกับกิริยาจิตก็ได้ ด้วยเหตุนี้จึงชื่อว่า “โสภณเหตุ”

เพราะฉะนั้นคำว่า “โสภณ” มีความหมายกว้างกว่าคำว่า “กุศล” เพราะโสภณนั้น ได้แก่สภาพธรรมที่เป็นกุศล หรือเป็นกุศลวิบาก หรือเป็นกิริยา