ขณะไม่รู้ - ขณะฟัง - ขณะเข้าใจ - ขณะมีโลภะ ก็ไม่ใช่เรา -พฐ.97

ผู้ฟัง ขั้นการฟังสภาพธรรมที่เป็นจริงกับการที่มีปัญญารู้ลักษณะของสภาพธรรมที่เป็นจริงนั้นย่อมต่างกัน แต่ขณะที่มีลักษณะเกิดนั้น เราก็ไม่สามารถที่จะหลีกเลี่ยงได้เพราะเรายังมีความเป็นตัวตน

ท่านอาจารย์ ไม่มีเราเลย เพราะฉะนั้นทั้งหมดในชีวิตเป็นธรรมทั้งหมด ขณะไม่รู้ก็ไม่ใช่เรา ขณะฟังก็ไม่ใช่เรา ขณะเข้าใจก็ไม่ใช่เรา ให้สามารถเข้าถึงความจริงว่าเป็นธรรมซึ่งเกิดขึ้นเพราะเหตุปัจจัย ทุกคนไม่อยากมีโลภะแต่มี แล้วจะทำอย่างไรกับโลภะ ทำอย่างไรก็ไม่ได้ มีเหตุปัจจัยที่โลภะจะเกิด แต่ค่อยๆ ฟังให้เข้าใจว่าโลภะไม่ใช่เรา

ผู้ฟัง แม้ขั้นการฟังก็พอที่จะทราบได้ว่าแม้โลภะก็ไม่ใช่เรา สภาพธรรมนั้นย่อมเกิดเพราะเรามีความเป็นตัวตน

ท่านอาจารย์ เพราะมีปัจจัยที่โลภะจะเกิด

ผู้ฟัง เพราะเหตุที่เกิดจากการที่เราสะสมมา

ท่านอาจารย์ ทั้งหมดนี้ สภาพธรรมแต่ละขณะเกิดขึ้นเพราะเหตุปัจจัย ของใครก็ไม่ใช่สักคนเดียว แต่ละคนก็ยึดครองว่าเป็นของเราไปแต่ละคนตามการสะสม แต่จริงๆ ก็คือสภาพธรรมเกิดเพราะมีปัจจัยที่จะเกิด เช่น เวลานี้ถ้าไม่โกรธเพราะไม่มีปัจจัยที่โกรธจะเกิด แต่ถ้ามีปัจจัย แล้วบอกว่าอย่าโกรธหรือไม่ให้โกรธก็บอกไม่ได้เพราะว่าเกิดแล้ว เพราะฉะนั้นจริงๆ แล้วเราจะรู้ธรรมเมื่อธรรมเกิดแล้ว ถ้าธรรมยังไม่เกิดจะไปรู้ได้ไหมในลักษณะนั้นที่ยังไม่ได้ปรากฏเลย จะเป็นโทสะระดับไหน เช่น ความขุ่นใจ หรือว่าความกังวล ความไม่สบายใจ รูปแบบต่างๆ เกิดแล้วจึงรู้ว่าขณะนั้นเป็นอย่างนั้นเปลี่ยนไม่ได้ต้องเป็นอย่างนั้น เป็นอย่างอื่นไม่ได้ นี่ก็คือค่อยๆ เห็นว่าไม่มีการบังคับบัญชา

ที่มา ...

พื้นฐานพระอภิธรรม ตอนที่ 97