อุปสรรคของการระลึก ระลึกแล้วยังไม่รู้ว่าระลึกหรือยัง จะระลึกอย่างไร

ผู้ฟัง คือช่วงนี้มันเป็นอุปสรรคแก่ผู้ปฏิบัติหลายท่านทีเดียว ที่อาจารย์กล่าวว่า ระลึกบ่อยๆ ก็เข้าใจ แต่ว่าขณะที่สติเกิดขึ้น แล้วก็ระลึก ขณะที่ระลึก ระลึกแล้วบางครั้งก็ยังไม่รู้ ว่า เอ เราระลึกแล้วหรือยัง แล้วก็จะระลึกอย่างไร

ท่านอาจารย์ ค่ะ แล้วใครล่ะคะจะช่วยได้ ในเมื่อขณะนั้นความจริงเป็นอย่างนั้น ก็เป็นอย่างนั้น เพราะฉะนั้นทุกคนถึงได้รู้ว่า การอบรมเจริญสติปัฏฐานเป็นเรื่องยาก แสนยากจริงๆ ไม่ใช่เรื่องที่จะทำสำเร็จได้ในเร็ววัน คือ ในเดือนหนึ่ง ปีหนึ่ง หรือชาติหนึ่ง กัปๆนั้นเอาไปทิ้งไว้ที่ไหนล่ะคะ จนถึงพันกัป หมื่นกัป แสนกัป จะย่นย่อให้เหลือเพียงชั่วขณะนี้ ช่วยสอนให้หน่อย ช่วยบอกให้หน่อย ว่าจะระลึกอย่างไร ซึ่งทุกคนนี้ต้องอาศัยการฟัง การพิจารณา จนเป็นความเข้าใจที่ถูกต้อง ยังไม่พอ เพราะเหตุว่าการฟัง การพิจารณาและการเข้าใจจะเป็นสังขารขันธ์ เป็นเครื่องปรุง เป็นเครื่องประกอบที่จะให้ปัญญาข้างหน้าเกิดขึ้น

ถ้าจะสร้างบ้านสักหลังหนึ่ง ไม่มีตะปู ไม่มีส่วนประกอบ ไม่มีอะไรเลย แล้วจะให้เป็นบ้านหลังหนึ่งเกิดขึ้นก็ย่อมเป็นไปไม่ได้ ในทางวัตถุก็ยังต้องอาศัยวัสดุเครื่องอุปกรณ์ต่างๆ เพราะฉะนั้นการฟัง การเข้าใจธรรมที่ได้ยินได้ฟังแต่ละขณะนี้ไม่ได้หายไปไหนเลย เป็นอุปกรณ์ซึ่งเก็บสะสมไว้ เพื่อที่จะให้ปัญญาที่สมบูรณ์เกิดขึ้นข้างหน้า แล้วนี่ไม่ใช่การสร้างบ้านธรรมดา ปราสาทราชวัง เรือนยอด ซึ่งเป็นโลกุตรธรรม แล้วจะไม่อาศัยการฟัง ไม่อาศัยการเข้าใจ เป็นเครื่องอุปกรณ์ แล้วอยู่ดีๆ ก็หวังที่จะสร้างบ้านเปล่าๆขึ้นมาได้อย่างไร

เพราะฉะนั้นทุกท่านรู้เลยว่า แต่ละท่านยังมีอวิชชาหนาแน่น เพราะเหตุว่ายังไม่รู้ลักษณะของปรมัตถธรรมตามความเป็นจริง เพียงแต่ฟัง มีโอกาสที่จะได้ฟัง มีโอกาสที่จะได้พิจารณา มีโอกาสที่จะได้เข้าใจว่า พระผู้มีพระภาคตรัสรู้อะไร ทรงแสดงอะไร และสิ่งที่ทรงแสดงนั้นเป็นสภาพธรรมที่มีจริง ที่พิสูจน์ได้ และตัวท่านทุกคนนี้ก็เป็นเครื่องพิสูจน์ว่า ปัญญาพอหรือยังที่จะรู้ลักษณะของปรมัตถธรรม แม้ว่าจะมีความเข้าใจเรื่องปรมัตถธรรมแล้ว

เพราะฉะนั้นเรื่องเข้าใจนี้เป็นเบื้องต้น แล้วเรื่องการอบรมเจริญความรู้ก็เป็นการที่จะอบรมเจริญไป จนกว่าความรู้นั้นสามารถที่จะเป็นปัญญาที่แทงตลอดลักษณะของสภาพธรรมที่พระผู้มีพระภาคและพระอริยสาวกทั้งหลายท่านได้ประจักษ์แจ้งแล้ว

แต่ว่าเรื่องยากเป็นเรื่องยากค่ะ ทุกคนก็จะต้องดิ้นรน กระเสือกกระสนไปตามหนทางซึ่งเป็นมรรคมีองค์ ๘ จากการที่เข้าใจ และกว่าจะเป็นสติที่เกิดบ้าง ไม่เกิดบ้าง ค่อยๆรู้บ้าง ไม่รู้บ้างไปเรื่อยๆ จนกว่าปัญญาจะคมกล้า นั่นเป็นหนทางเดียวค่ะ เบื่อไหมคะ เลิกไหม ก็ดีนะคะ รู้อย่างนี้ ก็เพียรต่อไป ไม่เลิก