นามบัญญัติ ๖ -- วิชชมานบัญญัติ

ซึ่งสำหรับ “นามบัญญัติ” ถ้าท่านผู้ฟังสนใจก็จะขอกล่าวถึงว่า “นามบัญญัติ” มี ๖ อย่าง ด้วยอำนาจแห่งบัญญัติสิ่งที่มีอยู่ ชื่อว่า “วิชชมานบัญญัติ” เรื่องคำก็เป็นเรื่องที่จะต้องค่อยๆจำว่า

บัญญัติที่หมายถึงสิ่งที่มีจริง สิ่งที่มีอยู่ ชื่อว่า เป็น “วิชชมานบัญญัติ” แต่บัญญัติคือคำที่ใช้หมายถึงสิ่งที่ไม่มี เป็น “อวิชชมานบัญญัติ”

เพราะฉะนั้นก็มีบัญญัติ คือ คำหรือชื่อที่ใช้หมายถึงสิ่งที่มี อย่างหนึ่ง และบัญญัติ คือ คำหรือชื่อที่หมายถึงสิ่งที่ไม่มี อีกอย่างหนึ่ง และยังมีบัญญัติ คือ คำหรือชื่อ ซึ่งรวมกัน หมายถึงสิ่งที่มีและสิ่งที่ไม่มี ประกอบกัน รวมกัน จึงเป็นบัญญัติ หรือนามบัญญัติ ๖ อย่าง ซึ่งได้แก่

๑. “วิชชมานบัญญัติ” เช่น คำว่า รูป นาม หรือเวทนา หรือสัญญา หรือเจตนา พวกนี้เป็น วิชชมานบัญญัติ เพราะเป็นคำที่หมายถึงสภาพธรรมที่มีอยู่ที่เป็นสภาพธรรมที่มีจริง

เพราะฉะนั้นที่ถามว่าพระอรหันต์มีไหม ใช่ไหมคะ เป็นบัญญัติ เป็นคำที่หมายถึงสภาพธรรมที่มีจริง