นามบัญญัติ ๖ -- อวิชชมานบัญญัติ

๒. “อวิชชมานบัญญัติ” เป็นบัญญัติที่หมายถึงสภาพธรรมที่ไม่มี เช่น พระราชา หรือไทย ฝรั่ง เป็นต้น เหล่านี้

มีไหมคะ พระราชา มีหรือไม่มี มีนามธรรม มีรูปธรรม มีจิต มีเจตสิก มีรูป มีรูปขันธ์ เวทนาขันธ์ มีสัญญาขันธ์ มีสังขารขันธ์ มีวิญญาณขันธ์ แต่ว่าพระราชาเป็นสมมติ ไม่ใช่เป็นสภาวะปรมัตถธรรม สภาวะปรมัตถธรรม คือ จิต เจตสิก รูป

อกุศลจิตเป็นพระราชาหรือเปล่าคะ

อกุศลจิตเป็นปรมัตถธรรมเป็นสภาพธรรมที่มีจริง แต่พระราชาไม่มีจริง อกุศลจิต มี กุศลจิต มี แต่พระราชา ไม่มี

เพราะฉะนั้นเวลาที่พูดถึงพระราชา เป็นต้น ขณะนั้นก็เป็นการบัญญัติ คือ ชื่อ ซึ่งหมายถึงสิ่งที่ไม่มีอยู่ เป็น “อวิชชมานบัญญัติ”