ชื่อว่า จิต เพราะกระทำให้วิจิตร

สำหรับประการสุดท้าย ซึ่งเป็นอรรถลักษณะของจิตประการที่ ๕ คือ ชื่อว่า “จิต” เพราะกระทำให้วิจิตร ซึ่งข้อความในอรรถกถา อัฏฐสาลินี มีว่า

ชื่อว่า “จิต” เพราะกระทำให้วิจิตรอย่างไร จริงอยู่ ธรรมดาว่า ความวิจิตรอื่นจะยิ่งไปกว่าจิตรกรรม ย่อมไม่มีในโลก

จริงไหมคะ สิ่งที่มีอยู่ ไม่ได้ปล่อยให้อยู่ไปตามธรรมดาธรรมชาติเลย แต่เอามาประดิษฐ์ให้เป็นสิ่งต่างๆเกิดขึ้น แม้แต่ลวดลายรูปภาพต่างๆ ซึ่งเป็นจิตรกรรม ซึ่งในอัฏฐสาลินีอรรถกถา มีต่อไปว่า

ความวิจิตรอื่นจะยิ่งไปกว่าจิตรกรรม ย่อมไม่มีในโลก ธรรมดาว่า ลวดลายในจิตรกรรมแม้นั้นก็เป็นความวิจิตร คือ เป็นความงดงามอย่างยิ่งทีเดียว พวกช่างลวดลายเมื่อจะทำจิตรกรรมนั้น ย่อมเกิดจิตสัญญาว่า รูปทั้งหลายชนิดต่างๆ เราพึงกระทำ ณ ตรงนี้ โดยอุบายอย่างนี้

จริงไหมคะ เวลาที่จะวาดรูป ก็ต้องนึกก่อนว่า จะให้มีลวดลายอะไรบ้าง เพราะฉะนั้น สภาพของจิตที่กำลังคิดถึงลวดลายต่างๆนั้น ก็เป็นความวิจิตรของจิต ถ้าจะดูสีสันของเสื้อผ้าของทุกๆท่านในทีนี้ หรือนอกสถานที่นี้ ตามถนนหนทางในทุกๆวันนี้ ไม่เหมือนกันเลย

นี่ก็แสดงถึงความวิจิตรของจิต ซึ่งประดิษฐ์ลวดลายต่างๆ แม้แต่เพียงลายผ้าก็ยังวิจิตรถึงอย่างนี้ เพราะฉะนั้นวัตถุสิ่งอื่นๆซึ่งวิจิตรต่างๆกันไป ก็แสดงถึงความวิจิตรของจิต