จิตเที่ยวไป

ข้อความต่อไป พระผู้มีพระภาคตรัสว่า

ดูกรภิกษุทั้งหลาย สัตว์ทั้งหลายย่อมเศร้าหมองเพราะจิตเศร้าหมอง สัตว์ทั้งหลายย่อมบริสุทธิ์ เพราะจิตผ่องแผ้ว.

ดูกรภิกษุทั้งหลาย จิตชื่อว่า “จรณะ” เที่ยวไป เธอทั้งหลายเห็นแล้วหรือ?

ภิกษุทั้งหลายกราบทูลว่า เห็นแล้วพระเจ้าข้า

จิตเที่ยวไปยังไงคะ ทางตาเห็น ทางหูได้ยิน ทางจมูกได้กลิ่น ทางลิ้นลิ้มรส ทางกายกระทบสัมผัส ทางใจคิดนึก ทุกท่านรู้สึกว่าจะชอบเที่ยว ใช่ไหมคะ ไม่มีใครอยากจะอยู่ซ้ำซากจำเจที่หนึ่งที่ใด เพราะต้องการเห็น ต้องการได้ยิน ต้องการได้กลิ่น ต้องการลิ้มรส ต้องการรู้สิ่งที่กระทบสัมผัส ต้องการคิดนึกถึงสิ่งที่ได้เห็น ที่ได้ยิน ที่ได้กลิ่น ที่ลิ้มรส ที่กระทบสัมผัส เพราะฉะนั้น เที่ยวอยู่เสมอ ตลอดเวลา ทางตา ทางหู ทางจมูก ทางลิ้น ทางใจ ไม่อยู่นิ่งนะคะ มีจิตของใครอยู่นิ่งๆ บ้าง เป็นไปได้ไหมคะ ไม่ได้ ถ้าจะรู้ลักษณะของสภาพธรรมตามความเป็นจริง จะต้องรู้ว่า จิตเกิดขึ้น และดับไป นั่นคือการรู้ลักษณะของสภาพธรรมตามความเป็นจริง

เพราะฉะนั้นถ้ายังไม่ประจักษ์ลักษณะของสภาพธรรมตามความเป็นจริง ก็จะต้องอบรมเจริญปัญญาด้วยการฟัง ด้วยการพิจารณา ซึ่งจะเป็นสังขารขันธ์ปรุงแต่งให้สัมมาสติเกิด ระลึกรู้ลักษณะสภาพของจิต ซึ่งเป็นนามธรรม ซึ่งเป็นสภาพรู้ เป็นธาตุรู้ ซึ่งกำลังเกิดดับอยู่

สิ่งที่กำลังมีแล้วไม่รู้ตามความเป็นจริง ก็น่าที่จะอบรมเจริญปัญญาจนกว่าจะได้รู้ตามความเป็นจริง เพื่อที่ว่า จิตจะได้ผ่องแผ้ว ไม่เศร้าหมอง