จิตที่ไม่รู้อารมณ์ทางตามีหรือไม่
อ.วิชัย คราวที่แล้วก็ได้สนทนาเกี่ยวกับเรื่องอารมณ์ของจิต ก็ขอสอบถามว่าจิตที่ไม่รู้อารมณ์ทางตามีไหม
ผู้ฟัง มี
อ.วิชัย เช่นอะไรบ้าง
ผู้ฟัง จิตที่ได้ยินทางหู จิตที่ได้กลิ่น จิตที่ลิ้มรส จิตที่กระทบสัมผัส จิตที่รู้ทางตา
อ.วิชัย ก็เข้าใจว่าทางตารู้อารมณ์อะไร
ผู้ฟัง จักขุวิญญาณรู้อารมณ์ทางตามีรูปเป็นอารมณ์
อ.วิชัย มีรูปเป็นอารมณ์ เพราะเหตุว่าจิตบางประเภทเกิดขึ้นรู้อารมณ์ทางตา อย่างเช่นจักขุวิญญาณเกิดได้เพียงทวารเดียวเท่านั้น แต่ว่าจิตอื่น อย่างเช่น ปัญจทวาราวัชชนจิตหรือสัมปฏิจฉันนะจิตสามารถเกิดขึ้นรู้อารมณ์ได้ทั้ง ๕ ทวาร แต่มีเพียงจักขุวิญญาณเกิดขึ้นได้เพียงทวารเดียว และก็รู้เพียงอารมณ์เดียวเท่านั้น จักขุวิญญาณรู้ธัมมารมณ์ได้ไหม
ผู้ฟัง ไม่ได้
อ.วิชัย จักขุวิญญาณเป็นธัมมารมณ์ไหม
ผู้ฟัง ไม่เป็นธัมมารมณ์
อ.วิชัย จักขุวิญญาณไม่สามารถรู้ธัมมารมณ์ได้ รู้เฉพาะรูปารมณ์ แต่จักขุวิญญาณเป็นธัมมารมณ์ได้หรือไม่ ก็ต้องเข้าใจเพราะเหตุว่าธัมมารมณ์ หมายถึง อารมณ์ที่สามารถรู้ได้ทางมโนทวาร ซึ่งถ้าทางตา หู จมูก ลิ้น กาย จะรู้เฉพาะรูป ดังนั้นจะรู้จิต จะรู้นามธรรมไม่ได้เลย เพราะนามธรรมจะต้องรู้ทางมโนทวารเท่านั้น
ดังนั้น จักขุวิญญาณ ไม่เป็นรูปารมณ์ ไม่เป็นสัททารมณ์ ไม่เป็นคันธารมณ์ ไม่เป็นรสารมณ์ และไม่เป็นโผฏฐัพพารมณ์ แต่เป็นธัมมารมณ์ได้ เพราะอารมณ์สามารถจำแนกโดยนัย ๖ อย่างนี้ได้ คือมีรูปารมณ์เป็นต้นจนถึงธัมมารมณ์ ดังนั้นจักขุวิญญาณเป็นจิต ถูกรู้ได้เฉพาะทางมโนทวารเท่านั้น จะถูกรู้ทางปัญจทวารไม่ได้ เพราะเป็นธัมมารมณ์
ที่มา ...