อนุสัยกิเลสไม่เกิดกับกิริยาจิตของพระอรหันต์
ผู้ฟัง อนุสัยกิเลสไม่มีแล้วถึงทำให้มีกิริยาจิตเกิดขึ้นกับพระอรหันต์
ท่านอาจารย์ ปัญจทวาราวัชชนจิตของคุณวิจิตรมีอนุสัยหรือไม่ ถ้าไม่มีเลยหลังจากนั้นอกุศลใดๆ ก็เกิดไม่ได้เลยเพราะไม่มีแล้ว ฉะนั้นปัญจทวาราวัชชนจิตเป็นกิริยาจิตไม่มีเหตุเจตสิกเกิดร่วมด้วยเลยเพราะยังไม่ทันจะต้องมีการเห็น การได้ยินอะไรเลยทั้งสิ้น จะให้มีเหตุอะไรเกิดร่วมด้วยก็ไม่ได้ใช่ไหม แต่ปัญจทวาราวัชชนจิตมีอนุสัยกิเลสหรือไม่
ผู้ฟัง ยังคงมีอนุสัยกิเลส
ท่านอาจารย์ สำหรับใครที่มี
ผู้ฟัง ปุถุชน
ท่านอาจารย์ คนที่ยังไม่ได้ดับกิเลสก็ยังมีอนุสัยกิเลส แต่คนที่ได้ดับกิเลสหมดแล้วก็ไม่มีอนุสัยกิเลส
ผู้ฟัง เป็นอเหตุกะใช่ไหม
ท่านอาจารย์ เป็นอะไรก็ตาม ไม่ว่าจะเป็นจักขุวิญญาณ โสตวิญญาณ สัมปฏิจฉันนะ สันตีรณะ โวฏฐัพพนะ สำหรับผู้ที่ดับกิเลสแล้ว ก็ไม่มีอนุสัยกิเลสในประเภทที่ได้ดับแล้ว
ผู้ฟัง ถึงแม้จะเป็นอเหตุกะ ตา หู จมูก ลิ้น กาย ใจ แต่ก็ยังมีอนุสัยขวางอยู่
ท่านอาจารย์ ด้วยเหตุนี้การศึกษาต้องศึกษาโดยละเอียด และให้เข้าใจจริงๆ แม้จิตประเภทเดียวเช่น สัมปฏิจฉันนจิตเป็นชาติอะไร มีเหตุเกิดร่วมด้วยหรือไม่ สัมปฏิจฉันนะเป็นชาติอะไร
ผู้ฟัง เป็นชาติวิบาก
ท่านอาจารย์ มีเหตุเกิดร่วมด้วยหรือเปล่า
ผู้ฟัง ไม่มี
ท่านอาจารย์ เพราะฉะนั้นกิริยาจิตที่ไม่มีเหตุเกิดร่วมด้วยมี ๓
ผู้ฟัง และยังมีอนุสัยอยู่
ท่านอาจารย์ สำหรับผู้ที่ยังไม่ได้ดับอนุสัย แต่ผู้ที่ดับอนุสัยแล้วจะมีอนุสัยอยู่อีกต่อไปไม่ได้เลยเพราะดับแล้ว
ที่มา ...