อดทนต่อความโกรธได้ เป็นเหตุให้เกิดวิบากหรือไม่
ผู้ฟัง ขณะที่อกุศลที่เกิดขึ้นเป็นชวนะ พอจะระลึกได้ว่าลักษณะสภาพของความโกรธเป็นอกุศลจิต แต่ว่าเรายังมีความอดทนต่อความโกรธ ไม่ได้ล่วงไปในทางกาย และวาจา เช่นนี้จะเป็นสิ่งที่สะสมให้เกิดวิบากที่เป็นอกุศลวิบากหรือไม่
ท่านอาจารย์ อกุศลกรรมเป็นปัจจัยให้เกิดอกุศลวิบาก อกุศลกรรมคืออกุศลจิตแต่ต้องเป็นอกุศลจิตที่กระทำถึงขั้นอกุศลกรรม ถ้าคุณสุกัญญาเห็นดอกไม้สวยเป็นกุศลจิตหรืออกุศลจิต
ผู้ฟัง อกุศล
ท่านอาจารย์ เป็นกรรมอะไร
ผู้ฟัง อกุศลจิต มโนกรรมเพราะคิดว่าสวย
ท่านอาจารย์ ถ้าอย่างนั้นทุกขณะเป็นอกุศลกรรมที่จะทำให้วิบากเกิดขึ้นทั้งหมดหรือ
ผู้ฟัง เพราะเห็นว่าแค่สวย
ท่านอาจารย์ เบียดเบียนใครหรือยัง
ผู้ฟัง ยังไม่เบียดเบียน
ท่านอาจารย์ กระทำทุจริตกรรมหรือยัง
ผู้ฟัง ยังไม่กระทำ
ท่านอาจารย์ เพราะฉะนั้นก็สะสมเป็นอัธยาศัย แล้วแต่ว่าจะเป็นคนที่ชอบทุกสิ่งทุกอย่างหรือว่าขุ่นเคืองใจไปหมดตามการสะสม หรือว่าเป็นผู้ที่มีเมตตากรุณาก็ตาม ก็สะสมด้วย แต่ถ้าถึงระดับขั้นที่เป็นอกุศลกรรมบถครบองค์ก็สามารถจะทำให้ปฏิสนธิจิตเกิดได้ ถ้าเป็นอกุศลกรรมบถไม่ครบองค์ก็สามารถที่จะให้ผลหลังจากปฏิสนธิจิตเกิดแล้ว
ผู้ฟัง ถ้าเพียงอกุศลจิตหรือกุศลจิตก็ยังไม่ให้ผลใช่ไหม
ท่านอาจารย์ ดับไปแล้วก็สะสมสืบต่อ ยังไม่ได้มีการกระทำใดๆ ต้องรู้ด้วยว่าขณะไหนเป็นกรรม เช่น การฟังธรรมเป็นกรรมหรือไม่
ผู้ฟัง ฟังธรรมสะสมปัญญาความเข้าใจทีละเล็กทีละน้อย
ท่านอาจารย์ ถูกต้อง เป็นการกระทำทางใจ แต่ก็เป็นกรรม อยากฟังแต่ไม่ฟัง ไม่เหมือนกันแล้วใช่ไหม แล้วฟังแล้วเข้าใจกับฟังแล้วไม่เข้าใจ ก็เป็นความละเอียดของจิตซึ่งเกิดดับสลับกันอย่างรวดเร็ว เพราะฉะนั้นเราศึกษาเรื่องจิตเพื่อให้รู้เท่าที่จะรู้ได้ว่าจิตขณะไหนเป็นวิบาก จิตขณะไหนเป็นกุศล อกุศล จิตขณะไหนกระทำกรรมที่จะทำให้เกิดวิบาก
ผู้ฟัง ถ้า เราโกรธ และเราก็คิดที่จะทำ เช่นนี้จะเป็นทางมโนกรรมหรือยัง
ท่านอาจารย์ แล้วทำหรือยัง
ผู้ฟัง ยังไม่ทำ เป็นทางมโนกรรมแล้วใช่ไหมเพราะเราคิด
ท่านอาจารย์ จริงๆ แล้วศึกษาละเอียดไม่ว่าขณะใดที่อกุศลจิตหรือกุศลจิตเกิดขึ้นแม้ทางปัญจทวาร เจตนาขณะนั้นเป็นกรรม แต่จะต้องรู้ว่าเป็นกรรมที่เป็นกรรมบถหรือไม่
ที่มา ...