ขณะที่สติระลึกรู้สภาพธรรม สัมพันธ์กับมโนทวารวิถีอย่างไร

ผู้ฟัง ขณะที่สติเกิดระลึกรู้สภาพธรรมตามความเป็นจริง สัมพันธ์กับมโนทวารวิถีอย่างไร

ท่านอาจารย์ ต้องเข้าใจว่าขณะใดที่ไม่เห็น ไม่ได้ยิน ไม่ได้อาศัยตา หู จมูก ลิ้น กาย แต่ใจก็ยังคิดนึกได้ เวลาที่ใจคิดนึกไม่ได้อาศัยตา แต่อาศัยภวังคุปัจเฉทะดับไป เพราะเหตุว่าถ้ายังคงเป็นภวังค์อยู่ วิถีจิตเกิดไม่ได้เลย เพราะฉะนั้นภวังคุปัจเฉทะเป็นทวารของมโนทวารวิถีจิต คือ คิดนึก ขณะคิดไม่ได้อาศัยตา หู จมูก ลิ้น กาย แต่อาศัยใจที่ไม่ใช่ภวังค์อีกต่อไป ต้องเป็นภวังคุปัจเฉทะก่อน และมโนทวาราวัชชนจิตจึงเกิดขึ้นนึกถึงอารมณ์หนึ่งอารมณ์ใดก็ตาม และจิตที่เกิดสืบต่อก็มีอารมณ์นั้นโดยเป็นกุศลจิตหรืออกุศลจิตที่คิด

ที่มา ...

พื้นฐานพระอภิธรรม ตอนที่ 105