จิตจะปราศจากเวทนาไม่ได้

เพราะฉะนั้นเวลาเรียนเรื่องจิต ไม่ว่าจะเป็นจิตใดๆก็ตาม จะปราศจากเวทนาไม่ได้ ไม่ว่าจะเป็นโลภมูลจิต ก็แสดงว่า เวทนาอะไรเกิดกับโลภมูลจิตประเภทนั้น ชนิดนั้น ดวงนั้น เวลาที่เป็นอเหตุกจิต คือ จิตที่ไม่ประกอบด้วยเหตุ ๖ แต่ละดวงๆ ก็จะทราบว่า จิตดวงนั้นๆ เกิดร่วมกับเวทนาอะไร ถ้าเกิดร่วมกับโสมนัส ก็เป็นโสมนสฺสสหคตํ คือ เกิดขึ้นพร้อมกับโสมนัสเวทนา ถ้าขณะนั้นเป็นอุเบกขาเวทนา เกิดร่วมกับอุเบกขาเวทนา จิตนั้นก็เป็นอุเปกฺขาสหคตํ เกิดร่วมกับอุเบกขาเวทนา

จิตทุกดวงจะต้องมีลักษณะของเวทนาเจตสิกเกิดร่วมด้วย แสดงให้รู้ว่า เป็นจิตที่ต่างกัน โดยเวทนาต่างกัน เช่น ทางกายเวลาที่กระทบกับอ่อน แข็ง เย็น ร้อน ซึ่งทำให้เกิดทุกขเวทนา ในขณะนั้นจะไม่ใช้คำว่า “โทมนสฺสหคตํ” เพราะเหตุว่าไม่ใช่ความรู้สึกทางใจ แต่ความรู้สึกนั้นเป็นทุกข์ทางกาย สามารถที่จะรู้อารมณ์ที่กระทบกายที่เป็นทุกข์ ทำให้เกิดทุกขเวทนาขึ้น

เพราะฉะนั้นสำหรับกายวิญญาณเป็นจิตทางกาย ซึ่งเกิดขึ้นรู้อารมณ์ที่กระทบกาย ขณะนั้นต้องเป็นทุกฺขสหคตํ

เพราะฉะนั้นจิตทุกดวงที่จะศึกษาต่อไป จะต้องทราบด้วยว่า จิตดวงนั้นๆ ประเภทนั้นๆ เกิดกับเวทนาประเภทไหน