เข้าใจก่อนอย่าเพิ่งทำ

เพราะฉะนั้นก่อนอื่น แม้แต่คำว่า “สมถะ” หรือ “วิปัสสนา” ขอให้มีปัญญาเข้าใจก่อน อย่าเพิ่งทำ เพราะเหตุว่าถ้ายังไม่เข้าใจ แล้วทำไม่ได้

สมถะ คือ สงบจากอกุศลทุกประเภท

วิปัสสนา คือ ปัญญาที่เห็นแจ้งในลักษณะของสภาพธรรมทางตา หู จมูก ลิ้น กาย ใจ ตามความเป็นจริงในขณะนี้

ถ้ายังไม่เข้าใจอย่างนี้ จะไปนั่ง แล้วจะไปเห็นอะไรก็ไม่ทราบ แต่กิเลสก็ยังเยอะ คือ เห็น แล้วก็ยังกลัวบ้าง โกรธบ้าง ชอบบ้าง ถ้าเห็นนางฟ้าเทวดาก็ดีใจ ถ้าเห็นนรก ก็ตกใจกลัว ขณะนั้นไม่ใช่ของจริงเลย เพราะเหตุว่าเป็นการนึกคิดเหมือนความฝัน

เวลาฝัน จริงหรือเปล่า แต่เหมือนจริง ฉันใด ขณะที่กำลังเห็นเทวดา เห็นนรก เหมือนจริง แต่ไม่ใช่จริง เพราะเหตุว่าความจริงคือขณะนี้ที่กำลังเห็นโดยไม่ต้องไปนึกฝัน หรือว่าสร้างอะไรขึ้นมา

เพราะฉะนั้นเรื่องของปัญญา เป็นเรื่องที่จะต้องค่อยๆ เจริญอบรมให้มีความเข้าใจในพระธรรมที่แท้จริงเสียก่อน แล้วก็จะไม่ถูกความต้องการของเราชักนำไปให้เข้าใจผิดๆ