สติปัฏฐานไม่มีการกะเกณฑ์

ผู้ฟัง เวลาสติปัฏฐานเกิด ถ้าได้กลิ่น ในขณะนั้นเราจะไม่รู้เลยใช่ไหมว่า เป็นกลิ่นดี หรือกลิ่นไม่ดี จะมีเฉพาะกลิ่นอย่างเดียว ใช่ไหมคะ

ท่านอาจารย์ เรื่องของสติปัฏฐาน คือขณะจิตที่เกิดระลึกรู้ลักษณะของสิ่งที่กำลังปรากฏซึ่งเร็วมาก เพราะฉะนั้นไม่มีคำจำกัดความเลย เพราะเพียงระลึกแล้วคิดเรื่องอื่นก็ได้ ไม่ใช่ห้าม หรือไม่ใช่สั่งให้สติเกิดอยู่ตลอดเวลา

เพราะฉะนั้นผู้ที่เจริญสติปัฏฐานจะเข้าใจความจริงของอนัตตา แม้แต่สติที่ระลึกก็ไม่ใช่เรา เกิดขึ้นเพราะเหตุปัจจัย และพอระลึกแล้วก็ดับ เพราะฉะนั้นอาจจะหลงลืมสติต่อไปอีก หรืออาจจะมีสติระลึกลักษณะของปรมัตถธรรม สภาพธรรมที่มีจริงๆ ต่อไปอีกก็ได้ เป็นเรื่องที่ไม่มีการกะเกณฑ์ หรือไม่มีระเบียบที่วางไว้ว่า ต้องเป็นอย่างนี้ ถ้ามีระเบียบหรือมีกฎเกณฑ์วางไว้ จะไม่มีทางเห็นความเป็นอนัตตา เพราะเป็นเราที่ทำ

เรื่องของธรรมเป็นเรื่องที่ย้อนกลับไปไม่ได้เลย เมื่อครู่นี้ก็ผ่านไปหมดแล้ว เพราะฉะนั้นมีสิ่งที่กำลังปรากฏเกิดขึ้นแล้ว และสิ่งนี้ก็กำลังดับด้วย แต่เมื่อปัญญาไม่ประจักษ์แจ้งก็ไม่เห็นว่า สภาพธรรมในขณะนี้กำลังเกิดดับผ่านไปทุกขณะ แต่การอบรมเจริญปัญญาจะทำให้ค่อยๆ รู้สิ่งที่กำลังปรากฏขึ้น