อยากหรือตั้งใจ

ผู้ฟัง ก่อนที่เราจะเข้าถึงธรรม และจะมุ่งสู่พระนิพพาน ต้องได้ปัญญาก่อน ทีนี้ปรารถนาได้ปัญญา ซึ่งเป็นสิ่งที่ดี อาจารย์ก็ยังบอกว่า เกิดอกุศลจิตแล้ว คือ คำว่า “อยาก” เข้ามา ทีนี้ถ้าไม่ปรารถนาที่จะได้สิ่งนี้ ก็จะไม่มีแรงบันดาลใจให้ไปแสวงหา ช่วยกรุณาอธิบายอีกสักหน่อยครับ

ท่านอาจารย์ คือเป็นการเกิดดับของจิตที่สลับกันเร็วมาก เร็วมากจริงๆ ขณะที่เรากำลังหยิบหนังสือธรรมขึ้นมาอ่าน หรือเปิดวิทยุฟัง ขณะนั้นไม่ได้อยาก กำลังทำอยู่แล้ว ใช่ไหม แต่อยากฟังแต่ก็ไม่ฟังอย่างนี้มีไหมคะ อยากฟัง อยากอ่าน แต่ก็ไม่อ่าน

ผู้ฟัง บางครั้งก็มี แต่เมื่อตั้งใจแล้ว ยอมรับว่ามีความอยากเป็นตัวนำก่อน ก็มักจะลงไปทำ ได้มากหรือน้อยอีกเรื่องหนึ่ง แต่ผมก็ยังงงอยู่ว่า สิ่งนั้นเป็นสิ่งดีที่จะขัดเกลากิเลสให้เบาบางลง แต่ยังอยู่ในข่ายของอกุศล

ท่านอาจารย์ ลองคิดอย่างนี้นะคะ ถ้าบอกว่าอยากฟังพระธรรม แต่ในขณะนั้นไม่ได้ฟัง ลองคิดอย่างนี้ก่อน อยากฟัง แสดงว่ากำลังทำอย่างอื่น ใช่ไหมคะ ซึ่งสิ่งนั้นต้องการมากกว่าธรรมอีก จึงได้ทำสิ่งนั้น เพราะเราจะทำสิ่งไหน หมายความว่าสิ่งนั้นจำเป็น และมีประโยชน์ในขณะนั้นกว่าอย่างอื่น เราจึงทำ ถ้าในขณะที่เราเพียงแต่อยากฟังธรรม ในขณะที่เรากำลังทำอย่างอื่น แสดงว่าจิตของเราติดข้องในอย่างอื่นมากกว่าการต้องการเข้าใจธรรมจริงๆ แต่ถ้าเราสามารถที่จะผละจากสิ่งนั้นได้ แล้วกุศลจิตเกิดฟังทันที ไม่เหมือนกันใช่ไหมคะ

ผู้ฟัง ข้อนั้นใช่ครับ ไม่เพียงแต่อยาก เพียงแต่หวัง “อยาก” อาจจะแปลว่า “หวัง” ก็ได้ แล้วก็ไม่ได้ทำอะไรเลย แต่ว่าจะทำหรือทำแล้ว ผมก็ยังเป็นโลกียบุคคลอยู่ อย่างไรๆ ก็ต้องมีตัวอยากนำ ก็จะได้ทุกอย่างที่จะทำ แม้จะทำดีหรือไม่ดี

ท่านอาจารย์ นี่คือผู้ตรงต่อธรรม ต้องรู้ตามความเป็นจริงว่า ทุกคนยังมีโลภะ เว้นพระอรหันต์ประเภทเดียวที่ไม่มี พระโสดาบันก็มี พระสกทาคามีก็มี พระอนาคามีก็มี ทั้งๆ ที่เป็นพระอริยบุคคล ก็ยังดับโลภะไม่ได้ เพราะว่ามีทั้งอย่างเข้ม อย่างจาง

ผู้ฟัง แต่ถ้าไม่มีตัวนี้ ตัวอยากที่จะทำในทางที่ดี ก็คงจะไม่มี ...

ท่านอาจารย์ อันนี้ไม่ถูก เพราะเหตุว่ามีสภาพธรรมอื่นซึ่งไม่ใช่อยาก เช่นความตั้งใจ เป็นเจตนา ถ้ามีความตั้งใจจริงๆ ที่จะทำ ขณะนั้นไม่ใช่อยาก สภาพที่ตั้งใจ

ผู้ฟัง ถ้าอย่างนั้นก็คงเข้าใจสภาพจิตผิดไป ควรจะใช้คำว่า “ตั้งใจ”

ท่านอาจารย์ ตัวตั้งใจ เป็นเจตนา เป็นกรรม ไม่ใช่เป็นโลภะ

ผู้ฟัง คือตั้งใจจะทำ

ท่านอาจารย์ ตั้งใจกระทำเป็นกุศล แต่ถ้าอยากเป็นโลภะ