ความหมายของสติ

ถ้าจะพูดถึง “สติ” หมายความถึงสภาพธรรมที่ดีงาม ทุกอย่างที่พูดหรือได้ยิน ขอให้เข้าใจจริงๆ อย่าผ่านไปง่ายๆ ภาษาไทยเราก็ใช้สติผิดอีกเหมือนกัน เวลาไปที่โรงเรียน ครูประจำชั้นก็รายงาน คนนี้สติปัญญาอ่อน คนนี้สติปัญญาปานกลาง คนนั้นสติปัญญาดีมาก

นี่คือการใช้ภาษาบาลี แต่ไม่เข้าใจว่า “สติ” ไม่ใช่ “ปัญญา” และสติจริงๆ คืออะไร แต่สติในทางพระพุทธศาสนาแล้วต้องหมายความถึงสภาพที่ดีงาม ถ้ากำลังเดินไปตามถนน แล้วสามารถข้ามถนนได้ปลอดภัย อย่าไปบอกว่าเขามีสติ เพราะถ้าใช้คำว่า “สติ” ต้องหมายความว่าเป็นไปในกุศลทั้งหมด คือ เป็นไปในทานบ้าง เป็นไปในศีลบ้าง เป็นไปในการฟังธรรม หรือว่าการที่จิตใจสงบจากอกุศล หรือจากการอบรมเจริญปัญญา

เพราะฉะนั้นก่อนอื่นที่จะฟังธรรม ขอให้เข้าใจแต่ละคำให้ถูกต้อง ส่วนสมาธิเป็นอีกลักษณะหนึ่ง สมาธิ คือ ขณะที่จิตใจจดจ้องอยู่ที่สิ่งหนึ่งสิ่งใด แน่วแน่มั่นคง อย่างเวลาที่ตั้งใจทำงานหรือเขียนหนังสือ หรือวาดรูป หรือแม้แต่จะเดินไปตามถนนปลอดภัย ขณะนั้นก็ไม่ใช่สติ แต่เป็นสมาธิได้ หมายความว่ามีความตั้งใจแน่วแน่ที่จะประคับประคองไม่ให้เป็นอย่างอื่น

เพราะฉะนั้นธรรมเป็นเรื่องละเอียด อย่าเพิ่งรวดเร็วที่จะไปทำอะไรขึ้นมา แต่ให้เป็นความเข้าใจของเราเองว่า เมื่อฟังแล้วจะรู้ว่า ธรรมกับสิ่งที่เราเคยคิดมาก่อน ความหมายต่างกัน และเราจะรู้สึกว่า ถ้าเราฟังแล้วเข้าใจคำที่เราเคยใช้ให้ถูกต้องขึ้น นั่นคือเราเริ่มเข้าใจธรรมทีละเล็กทีละน้อย และใจร้อนใจเร็วไม่ได้เลย แต่ละอย่างจะต้องเป็นเรื่องที่พิจารณาจริงๆ และเข้าใจในสิ่งที่เรากำลังพูดจริงๆ และต้องเป็นไปตามขั้นด้วย