จนกว่าไม่เป็นเพียงความคิดนึก

เรามองเห็นโลก เห็นคนนั้นเห็นคนนี้ เห็นเป็นตัวตน เห็นเป็นวัตถุ เห็นเป็นสิ่งต่างๆ อยู่ตลอดเวลา แต่ว่าตามความเป็นจริงแล้วลึกลงไปกว่านั้น สำหรับผู้ที่ตรัสรู้ความจริง สามารถแยกสภาพธรรมออกเป็นแต่ละส่วนจริงๆ โดยละเอียดจนกระทั่งหาความเป็นตัวตน เป็นสัตว์บุคคลไม่ได้เลย แตกย่อยสภาพธรรมแต่ละอย่างออกเป็นแต่ละลักษณะ แต่ละทาง

การที่จะหมดกิเลสได้ ไม่ใช่ไปทำสมาธิ แล้วไม่รู้อะไร แต่มีความเข้าใจในสิ่งที่กำลังปรากฏเพิ่มขึ้นจนกระทั่งสามารถประจักษ์แจ้งความจริงของสิ่งที่เป็นจริงๆ ในขณะนี้ คือ กำลังเกิดขึ้น และดับไป

ฟังดูยังเหมือนกับเป็นความคิดนึก ใช่ไหมคะ เรื่องการเกิดดับ เรื่องโลก เรื่องต่างๆ แต่ว่าสภาพธรรมจริงๆ เป็นอย่างนั้นจนกว่าเมื่อไรจะไม่ใช่เป็นแต่เพียงความคิดนึก แต่เป็นการประจักษ์จริงๆ ก็จะรู้ว่า นี่คือพระปัญญาคุณของพระอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า