อย่างไรจึงชื่อว่า พูดด้วยเมตตา

ผู้ฟัง คำว่า “วาจาสุภาษิต” ที่มีอยู่ ๕ คำ คือ ต้องพูดให้ถูกกาลเทศะ พูดสัจจะ คือ ความจริง เป็นประโยชน์ อ่อนหวาน และเมตตา

วาจาสุภาษิต หมายถึงข้อที่เราควรจะระลึกไว้ แล้วพูดอย่างนี้ใช่ไหมคะ คือระลึกถึง

ท่านอาจารย์ ดิฉันเองก็ไม่รู้ภาษาบาลี แต่เท่าที่ได้ศึกษา และเข้าใจความหมาย “ภาษิต” คือ คำที่พูด “สุ” ก็แปลว่า ดี เพราะฉะนั้นคำพูดที่ดี ลักษณะคำพูดที่ดี คือ มีประโยชน์ เป็นประโยชน์ สำคัญที่สุด คำพูดที่จริง

ผู้ฟัง พูดด้วยเมตตา คืออย่างไรคะ ก็เหมือนอ่อนหวาน ก็ไม่ใช่

ท่านอาจารย์ ต้องเข้าใจว่า “เมตตา” มาจากคำว่า “มิตร” หรือเพื่อน ตรงกันข้ามกับศัตรู เพราะฉะนั้นคำนี้ไม่ใช่หมายความว่า เราอยากจะเจริญเมตตา มีเมตตามากๆ โดยไม่รู้ว่า เมตตามีลักษณะอย่างไร คุณบงมีเพื่อนไหมคะ

ผู้ฟัง มีค่ะ

ท่านอาจารย์ มีเพื่อนรักไหมคะ

ผู้ฟัง มีค่ะ

ท่านอาจารย์ มีเพื่อนเทียม ไม่ใช่เพื่อนแท้

ผู้ฟัง มีค่ะ

ท่านอาจารย์ เพราะฉะนั้นเราก็เห็นความต่างกันว่าเราใช้คำนี้ แต่แม้กระนั้นเราก็ยังใช้คำว่า แท้หรือเทียม แต่ความจริงถ้าพูดถึงมิตตะหรือเมตตาจริงๆ แล้ว ความเป็นมิตรต้องแท้ และมิตรแท้ ลองคิดถึงความหมายนี้ซิคะว่า เป็นผู้ที่พร้อมที่จะให้ประโยชน์เกื้อกูล ไม่มีความหวังร้าย ไม่มีความแข่งดี ไม่มีทุกอย่างที่จะเป็นอันตรายกับคนนั้น แต่พร้อมที่จะช่วยเหลือเกื้อกูล เราเป็นมิตรกับคนอื่นได้อย่างนี้หรือเปล่า แล้วได้ทั่วๆ ไปไหม

เพราะฉะนั้นการเจริญเมตตา ไม่ต้องไปนั่งที่ไหน ไม่ต้องไปท่องอะไร แต่มีความรู้สึกว่าเป็นมิตรจริงๆ กับทุกคน ไม่ว่าจะโดยสถานะใด สถานที่ใด โอกาสไหน พร้อมที่จะช่วยเหลือเกื้อกูล แล้วถ้าเราพูดในลักษณะนั้น มีความเป็นมิตรกับคนที่เราพูดด้วย เพราะว่าคำพูดนี่ แม้ว่าจะอยู่บ้านเดียวกัน เป็นพี่เป็นน้องกัน เป็นญาติกัน เป็นสามีภรรยากัน แต่คำพูดไม่ได้พูดด้วยเมตตาตลอด ใช่ไหมคะ

นี่ก็แสดงให้เห็นแล้วว่า ความเป็นมิตรของเราชั่วขณะๆ แต่ถ้าเราสามารถเจริญเมตตา คือ มีความเป็นมิตรได้มาก และนาน และตลอดไป ไม่ว่าเราจะพูดกับเขา วันไหน เวลาไหน ก็มีความเป็นมิตรจริงๆ ต่อให้เขาเป็นคนในบ้านที่เราจะให้เขาทำอะไรให้เรา เราก็รู้สึกเป็นมิตรกับเขา แล้วก็พูดกับเขาเหมือนเขาเป็นมิตรกับเรา

ผู้ฟัง ถึงแม้เราจะมีความไม่พอใจ แต่เราก็ต้องพูดด้วยความเมตตา อย่างนี้หรือคะ

ท่านอาจารย์ ไม่ใช่ให้เราฝืน แต่ให้รู้สึกตัวว่า ขณะนั้นเราเป็นมิตรหรือเปล่า ไม่ใช่ทั้งๆ ที่ไม่เป็นมิตร แต่อยากจะทำให้เป็น หรือพูดให้ดี แต่ใจไม่เป็น ไม่ใช่อย่างนั้น

เพราะฉะนั้นต้องระลึกจริงๆ ว่า เรามีความเป็นมิตรจริงๆ หรือเปล่า จากใจจริง