กรรมไหนจะให้ผลก่อนจะตาย

ผู้ฟัง อาจารย์บอกว่า โมหะ อยู่เฉยๆ ไม่มีกุศล แล้วก็ไม่มีอกุศล อันนั้นถือว่าเป็นโมหะไหมคะ

ท่านอาจารย์ มิได้ค่ะ คือสภาพของจิต ถ้าไม่พูดถึงวิบาก ซึ่งเป็นผลของกรรมซึ่งทำให้เกิดเห็น เกิดได้ยินต่างๆ หลังจากเห็น ได้ยินแล้ว จิตเป็นกุศลบ้าง เป็นอกุศลบ้าง เพราะฉะนั้นขณะใดที่ไม่ใช่กุศล ขณะนั้นต้องเป็นอกุศล และอกุศลจิตก็มี ๓ จำพวก คือ เป็นโลภะพวกหนึ่งมี ๘ ดวง ๘ ประเภท โทสะพวกหนึ่ง มี ๒ ดวง ๒ ประเภท และโมหะอีก ๒ ดวง ๒ ประเภท เพราะเหตุว่าทางฝ่ายอกุศลมี ๓ โลภมูลจิต โทสมูลจิต โมหมูลจิต อาจจะเป็นโลภมูลจิต หรืออาจจะเป็นโทสมูลจิต หรืออาจจะเป็นโมหมูลจิตก็ได้ นี่ทางฝ่ายอกุศล ถ้าทางฝ่ายกุศล ก็แล้วแต่ว่าจะเป็นกุศลประเภทไหน

เอาแยกเป็น ๒ ประเภทว่า เป็นกุศล หรือเป็นอกุศลก่อน

ถ้าคิดถึงตาย ก็คิดถึงเดี๋ยวนี้ ขณะนี้เป็นอกุศลหรือเป็นกุศล ตายได้นะคะ เดี๋ยวนี้ ทันทีนี้ก็ตายได้ เพราะฉะนั้นเหมือนกันค่ะ จะคิดถึงตอนตาย หรือจะคิดถึงเดี๋ยวนี้ ก็คือเหมือนกัน จิตขณะนี้เป็นกุศลหรือเป็นอกุศล

ผู้ฟัง ขอพูดถึงเรื่องความตายต่อ ที่ท่านอาจารย์บอกว่า จิตที่เกิดก่อนตายถ้าเป็นกุศลก็จะไปเกิดในที่ดี ถ้าเป็นอกุศลจะไปเกิดในที่ไม่ดี เพราะฉะนั้นการที่เราทำความดีมามากๆ ขณะที่ตายจิตเป็นอกุศล ก็จะทำให้ไปเกิดในที่ไม่ดี ทั้งๆ ที่เราไม่ทำดีเลย แต่ในช่วงที่ใกล้ตายจิตเป็นกุศล ไปเกิดในที่ดี พูดอย่างนี้คนก็บอกว่า ไม่ยุติธรรม คนที่ทำดีมามาก แต่ขณะสุดท้ายไปเกิดในที่ไม่ดี ดิฉันก็อธิบายว่า แม้ไปเกิดในที่ไม่ดี แต่สิ่งต่างๆ รอบข้างก็อาจจะดี หรือไปเกิดในที่ดี แต่อกุศลต่างๆ ก็เกิดตามมาได้ ก็อธิบายไปอย่างนี้ เขาก็บอกว่ามันไม่ยุติธรรม

ท่านอาจารย์ คุณบงบอกได้ไหมว่า มีกุศลมากหรือมีอกุศลมาก หรือคนอื่นก็เหมือนกัน

ผู้ฟัง ใช่ค่ะ มีอกุศลมาก

ท่านอาจารย์ เพราะฉะนั้นเราจะเลือกได้ไหมว่า จะให้กรรมไหนให้ผลก่อนจะตาย ใครเป็นคนจะเลือกให้

ผู้ฟัง เขาเลยบอกว่า ไม่ยุติธรรม

ท่านอาจารย์ ทำไมไม่ยุติธรรม เหมือนกับว่าเขาไม่มีอกุศลเลย ถ้าเขามีอกุศล เขาก็ยังมีเหตุให้เกิดในอบาย จะว่าไม่ยุติธรรมได้อย่างไร ในเมื่อกรรมยุติธรรมที่สุด

ผู้ฟัง แต่ดิฉันได้ให้ความคิดเห็นไปอีกอย่างว่า คงเป็นไปไม่ได้ที่ตลอดเวลาทำความไม่ดี แต่ขณะจะตายจะเกิดจิตที่เป็นกุศลนี่ยาก และการที่เราทำความดีมากกว่าอกุศล ก็มีโอกาสทำให้กุศลเกิดขึ้นได้

ท่านอาจารย์ ถ้าคนนั้นไม่เคยทำอกุศลกรรมเลย ก็น่าจะเป็นอย่างนั้น แต่เพราะเขามีอกุศลกรรมซึ่งเป็นเหตุ ซึ่งเขาไม่สามารถรู้ได้ว่า ก่อนจะตายกรรมไหนจะให้ผลที่จะทำให้เกิด

ผู้ฟัง และไม่เฉพาะในชาตินี้ด้วยใช่ไหมคะ

ท่านอาจารย์ ไม่ใช่เฉพาะชาตินี้ค่ะ

ผู้ฟัง เพราะฉะนั้นเหตุปัจจัยมีหลายทาง ไม่ใช่พูดเฉพาะในชาตินี้ว่าเราทำดีแล้ว แต่ทำไมอกุศลเกิดขึ้นขณะใกล้จะตาย