เป็นเราทุกที

ผู้ฟัง ความมีตัวตนแทรกอยู่ตรงไหนได้บ้าง และเป็นอุปสรรคตรงไหนบ้าง

ท่านอาจารย์ พอศึกษาเรื่องกิเลสก็โวยวาย มีกิเลสเยอะ เมื่อไรกิเลสจะหมด นี่ตัวตนหรือเปล่าคะ แต่ถ้าศึกษาว่า กิเลสเป็นธรรมดา เพราะว่าเป็นธรรม จะไม่เป็นธรรมได้อย่างไร บังคับไม่ให้เกิดก็ไม่ได้ และปรากฏลักษณะของกิเลสชนิดไหน ก็คือมีปัจจัยที่กิเลสชนิดนั้นที่จะเกิด ไปเปลี่ยนระดับของกิเลสตรงนั้นให้เป็นอย่างอื่นก็ไม่ได้

นี่คือเข้าใจลักษณะของสภาพธรรมแม้ขั้นคิด แต่ภายหลังที่สภาพธรรมใดปรากฏ ก็สามารถระลึกลักษณะ เพราะว่ามีลักษณะที่ไม่ใช่เรา แต่ไม่เคยระลึกลักษณะที่ไม่ใช่เรา เพราะเหตุว่าเป็นเราทุกที จนกว่าจะระลึกลักษณะที่ไม่ใช่เรา และค่อยๆ เข้าใจความเป็นอนัตตา คือ ไม่ใช่เราจริงๆ เพิ่มขึ้น