ปัญญายังไม่ละเอียดพอ

ผู้ฟัง ถ้ามีความเข้าใจเรื่องการอบรมเจริญปัญญาอย่างนี้ แล้วก็ศึกษารายละเอียดไปเจอบางสิ่งบางอย่างที่ไม่สามารถทำความเข้าใจได้ ตรงนั้นจะเป็นเครื่องกั้นการเจริญสติปัฏฐานไหมครับ

ท่านอาจารย์ จริงๆ ต้องเข้าใจว่า ปัญญาของเราสามารถเข้าใจพระไตรปิฎกได้ทั้งหมดอย่างละเอียดหรือเปล่า หรือว่าเราสามารถเข้าใจตามกำลังของเรา ถ้าเป็นพระอรหันต์ที่ท่านทำสังคายนา ท่านไม่มีข้อสงสัยเลย แต่คนที่ไม่ใช่พระอรหันต์ หรือไม่ใช่พระอริยะ เมื่อเริ่มศึกษาก็รู้ตัวเลยว่า กำลังศึกษาพระปัญญาคุณของพระอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าที่ทรงแสดงไว้ละเอียดทั้งพระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก และพระอภิธรรมปิฎก เพื่อเกื้อกูลให้คนที่ศึกษาสามารถเข้าใจธรรมได้ตามลำดับ เช่น ถ้าศึกษาเรื่องสภาพธรรมซึ่งเป็นนามธรรมกับรูปธรรม คนนั้นก็ควรที่จะได้รู้ตัวเองว่า รู้จักลักษณะของนามธรรม และรูปธรรมที่กำลังปรากฏหรือยัง

เพราะฉะนั้นเวลาที่เขาศึกษา เขาศึกษาด้วยความรู้ถูกว่า เพื่อให้เห็นความเป็นอนัตตายิ่งขึ้น และถ้าเป็นข้อความที่ลึกซึ้งก็ต้องค่อยๆ พิจารณาอย่างละเอียดรอบคอบที่จะมีความเห็นถูก มีความเข้าใจถูกตามลำดับ คือ ตั้งแต่เบื้องต้น ถ้าเข้าใจตอนต้นผิด ตอนปลายก็คลาดเคลื่อนไปหมด แต่ถ้าเรามีความเข้าใจตอนต้นถูก เวลาที่เราได้อ่านสภาพธรรมที่ละเอียด และกว้างขวางกว่าที่เราเคยตั้งต้นอ่าน เราก็สามารถเอาสิ่งที่เราได้อ่านภายหลังที่กว้างขวาง และละเอียดมาประกอบให้เข้าใจธรรมส่วนที่เราได้เข้าใจในเบื้องต้นให้กระจ่าง ให้ชัดเจนขึ้น ไม่ใช่คัดค้านกัน แต่ต้องประกอบกันให้ชัดเจนขึ้น จึงจะเป็นการเข้าใจธรรมถูก แต่ถ้าไม่สามารถจะลงกันได้ นั่นก็คือว่ายังไม่ถูกต้อง หรือว่าปัญญาของเราขณะนั้นยังไม่ละเอียดรอบคอบพอ ต่อเมื่อใดที่สามารถเข้าใจได้ลงกันทั้งหมดทุกข้อความ นั่นคือปัญญาสามารถรู้ความละเอียดของธรรมได้ และเป็นประโยชน์เกื้อกูลที่เราจะเป็นผู้ละเอียดยิ่งขึ้น ไม่ประมาทเลย แม้แต่ในเรื่องของการอบรมเจริญปัญญา บางคนก็อาจจะคิดว่า เพียงคิด คิด ก็สามารถจะรู้แจ้งอริยสัจธรรมได้ แต่ต้องทราบว่า โพธิปักขิยธรรม ๓๗ จะค่อยๆ เจริญขึ้นตามลำดับจนกว่าจะสมบูรณ์

ผู้ฟัง ขณะที่สติระลึกรู้สภาพรู้ แต่ว่าสภาพรู้ของเรา เรารู้ว่าเป็นสิ่งหนึ่งสิ่งใดไปแล้ว

ท่านอาจารย์ จะว่าสติของเราระลึกรู้ได้อย่างไรล่ะคะ

ผู้ฟัง เรารู้ขณะนั้นว่าเป็นสภาพรู้เกิดขึ้น ทางหู หรือทางตาก็ตาม แต่ขณะนั้นเราไม่สามารถแยกได้เฉพาะสภาพรู้ แต่รู้ว่าเป็นสภาพรู้ รู้สิ่งนั้น

ท่านอาจารย์ ก็เป็นธรรมดา ใช่ไหมคะ ถ้าสติปัฏฐานเกิด ก็จะเป็นขณะซึ่งแทนที่จะคิดเรื่องอื่น ก็สามารถจะระลึกตรงนั้น และค่อยๆ เข้าใจสภาพที่สติกำลังระลึกตามปกติ ไม่ผิดปกติเลย อย่างนี้ค่ะ ธรรมดาอย่างนี้