สติปัฏฐานเกิดขณะหลับได้มั้ย

ผู้ฟัง สติปัฏฐานเกิดขึ้นตอนหลับได้ไหมคะ

ท่านอาจารย์ หลับเป็นภวังคจิตใช่ไหมคะ ไม่รู้อารมณ์ทางตา หู จมูก ลิ้น กาย ใจ และขณะที่เป็นสติปัฏฐาน รู้อารมณ์หรือเปล่า

ผู้ฟัง รู้ค่ะ

ท่านอาจารย์ ทางไหน

ผู้ฟัง ทางตา หู จมูก ลิ้น กาย ใจ

ท่านอาจารย์ สติปัฏฐานนะคะ

ผู้ฟัง ทางใจ

ท่านอาจารย์ เวลาที่เรานอนหลับเป็นภวังค์ ระหว่างนั้นจะมีการรู้อารมณ์ทางอื่นบ้างได้ไหม เช่น ฝัน

ผู้ฟัง ทางคิดนึกค่ะ

ท่านอาจารย์ ขณะนั้นทางมโนทวารใช่ไหมคะ คือ คิดนึกเรื่องราวต่างๆ โดยที่สิ่งนั้นไม่ได้ปรากฏจริงๆ ขณะนั้นไม่ใช่เห็น ไม่ใช่ได้ยิน

เพราะฉะนั้นความต่างของฝันกับไม่ฝันที่เป็นมโนทวาร ก็คือว่า เวลาที่ไม่ใช่ฝันก็มีการเห็น แล้วมโนทวารรู้สิ่งนั้นต่อ ทางหูที่กำลังได้ยิน ขณะนี้เราบอกว่าเราไม่ได้ฝัน เพราะว่ามีเสียง และมโนทวารก็รู้เสียงนั้นต่อ เวลาที่เรารู้ทางตา หู จมูก ลิ้น กาย ใจตามปกติ และมโนทวารรู้ต่อ เราบอกว่าเราไม่ได้ฝัน แต่มโนทวารก็ยังต้องเป็นมโนทวาร จะเป็นทางอื่นไม่ได้

เพราะฉะนั้นมโนทวารมีทั้งที่รับรู้อารมณ์ต่อจากทางตา หู จมูก ลิ้น กาย หรือแม้ว่าไม่มีอารมณ์ทางตา หู จมูก ลิ้น กายเลย เราก็นึกคิดได้ แต่ขณะนั้นเราก็ไม่ได้บอกว่าเราฝัน เช่นในขณะนี้คิดนึกได้ แต่ไม่ได้บอกว่าฝัน แต่ความจริงแล้วก็มีอารมณ์ปรากฏทางตา หู จมูก ลิ้น กาย แต่เราไม่ได้ไปสนใจในสิ่งนั้นเลย แต่เวลาที่นอนหลับสนิท อารมณ์ใดๆ ก็ไม่ปรากฏเลย

เพราะฉะนั้นเวลาฝัน ไม่ใช่เห็นได้ยินอย่างนี้ แต่มโนทวารจำเรื่องราวต่างๆ คิดนึกเรื่องราวต่างๆ จึงปรากฏเป็นฝัน และถ้าสติปัฏฐานจะเกิดขณะนั้นเป็นทางมโนทวาร ถ้าตื่นขึ้นมายังรู้ว่า ขณะนั้นเพิ่งระลึกลักษณะของสภาพธรรม หรือถ้าไม่ตื่น เรื่องราวของความฝันก็มาปิดบังได้ เหมือนกับว่าสติระลึกรู้ในขณะที่กำลังฝัน เพราะว่าเป็นการสลับกันของสภาพธรรมทางปัญจทวาร ทางมโนทวาร

คือสภาพธรรมเป็นจริงอย่างไร ก็เป็นจริงอย่างนั้น แล้วแต่จะมากหรือจะน้อย จะรู้สึกตัวหรือไม่รู้สึกตัว ถ้าสติปัฏฐานปกติไม่เคยเกิด แล้วไปเกิดในฝัน ได้ไหมคะ ฝันถึงสติปัฏฐาน

ผู้ฟัง ฝันเป็นเรื่อง ฝันว่าเจริญสติปัฏฐาน แต่ว่าสติไม่ได้เกิด

ท่านอาจารย์ ฝันเป็นเรื่อง ขณะนั้นไม่ใช่สติที่ระลึกลักษณะของสภาพธรรม แต่ถ้ามีเหตุปัจจัยที่สติปัฏฐานจะเกิด ขณะนั้นต้องมีความไวพอที่จะรู้ว่า สติปัฏฐานเกิดแล้วตื่น รู้เลยว่า เมื่อกี้นี้กำลังระลึกลักษณะของสภาพธรรมอะไร แต่ถ้าไม่ตื่น ความฝันก็มาต่อเลย ก็เป็นเรื่องราว แล้วก็กล่าวว่า สติปัฏฐานเกิดในฝัน แต่ตามความจริงต้องเป็นผู้ตรง และก็รู้จริงๆ ว่า ขณะที่สติปัฏฐานเกิดนั้นคืออย่างไร ถึงได้ถามคุณหมอว่า ปกติธรรมดาสติปัฏฐานไม่เกิดเลย แล้วไปเกิดในฝันได้ไหม