พล่านอยู่ในเหวลึกจะขึ้นอย่างไร

ข้อความในพระไตรปิฎกมีว่า ทุกวันทุกคนอยู่เฉยๆ หรือเปล่า หรือว่ากำลังพล่านไปทุกสารทิศเพราะมีลูกศรเสียบอยู่ในใจ ถ้าไม่ฟังก็ไม่รู้ คิดว่ารู้เยอะแล้วใช่ไหมคะ แต่ลูกศรก็คือความไม่รู้ จะออกจากใจไปได้อย่างไร เห็นก็ไม่รู้ ได้ยินก็ไม่รู้ เกิดมาก็ไม่รู้ ตายไปก็ไม่รู้ มีชีวิตอยู่ อะไรดี อะไรชั่วก็ไม่รู้หมดเลย แล้วก็จากโลกนี้ไปด้วยความไม่รู้ สะสมความไม่รู้ ความมืดของอวิชชา เพราะว่าไม่สามารถเห็นจริงๆ ว่า ไม่ว่าชีวิตแต่ละวันจะดำเนินไป เห็นบ้าง ได้ยินบ้าง สุขบ้าง ทุกข์บ้าง รักบ้าง ชังบ้าง ก็ไม่รู้ตามความเป็นจริง

เพราะฉะนั้นจะเห็นได้ว่า ความไม่รู้มืดกว่าอย่างอื่น เพราะสิ่งหนึ่งสิ่งใดก็ตามที่ปรากฏ ไม่สามารถจะมีความเห็นที่ถูกต้องตามความเป็นจริงได้

เพราะฉะนั้นถ้าเพิ่งคิดที่จะละอื่นซึ่งสะสมมามากมายมหาศาล ความติดข้องในรูป ในเสียง ในกลิ่น ในรส ในอาหารอร่อยๆ ในทุกเรื่องสนุกสนาน ไม่ใช่ให้ใครไปละ แต่ให้รู้ว่า เพราะไม่รู้ จึงติดข้อง และจึงเกิด และตายไป ทุกวันนี่หลีกเลี่ยงไม่ได้เลย ถึงเวลาก็ต้องเห็น ถึงเวลาก็ต้องได้ยิน แล้วก็คิดนึกไปตามการสะสม ซึ่งแต่ละคนก็คิดต่างๆ กัน แม้แต่การฟังธรรมก็ขึ้นอยู่กับการสะสมว่า สะสมมาที่จะเข้าใจแค่ไหน แต่กำลังสะสมที่จะเพิ่มขึ้นอีก ที่เข้าใจถูกต้องขึ้นอีกได้

ด้วยเหตุนี้อยู่เฉยๆ หรือเปล่าคะ กำลังนั่งเฉยๆ กันหรือเปล่าคะ นั่งเฉยจริงค่ะ แต่ใจไม่เฉย พล่านไป แล้วแต่ พล่านด้วยโลภะก็แสวงหาอะไรคะ พล่านด้วยโทสะ พล่านด้วยมานะ ทั้งหมดเลยค่ะ อยู่เฉยไม่ได้เลย เพราะความไม่รู้

เพราะฉะนั้นก่อนอื่นต้องละความไม่รู้ กิเลสทั้งหลายจึงจะดับไปได้ เพราะฉะนั้นไม่เป็นผู้ที่ประมาท จากโลกนี้ไปเมื่อไรได้ทันที แล้วข้อสำคัญไปเกิดที่ไหนเป็นอะไร คิดแล้วน่าหวาดเสียว ตกเหวในโลกมนุษย์ก็ยังขึ้นมาได้ แต่เหวที่ลึกลงๆ ๆ ๆ ไปอีก ทุกขณะที่เพิ่มขึ้นของอกุศล แล้วจะขึ้นมาได้อย่างไร ถ้าไม่ฟังธรรมด้วยความไม่ประมาท ด้วยการเห็นพระคุณ ด้วยการรู้ว่า สิ่งที่มีค่าที่สุด ก็คือความเห็นที่ถูกต้องซึ่งคนอื่นไม่สามารถนำมาให้ เพราะไม่ใช่วาจาสัจจะ เพราะไม่รู้ความจริง แล้วจะมากล่าวถึงความจริงได้อย่างไร แต่ผู้ที่ได้รู้ความจริง ก็สามารถกล่าวถึงความจริงโดยละเอียดยิ่ง โดยประการทั้งปวง โดยสิ้นเชิง กล่าวได้ว่า ไม่ว่าอะไรก็เป็นธรรมทั้งหมด

ในความมืดสนิทที่อยู่ในเหวที่ลึกที่สุด ก็ยังมีแสงสว่างที่ทำให้เรามองเห็นว่า มีทางที่จะขึ้นมาจากเหว แต่ต้องมั่นคง ถ้ามีเชือกเส้นหนึ่งจับมั่นๆ ขึ้นมาได้ ต้องมีกำลังด้วย ถ้าเป็นคนอ่อนแอ จับแล้วปล่อยทิ้งไป ก็ตกไปอีก ก็ไม่มีใครสามารถที่จะช่วยได้ มีกำลังพอที่จะจับเชือกไหม เพราะว่ามันลึกมากกว่าจะค่อยๆ ไต่ขึ้นมาได้ เรี่ยวแรงหมดไปก่อนหรือยัง และอะไรล่ะคะที่จะทำให้มีกำลังได้ นอกจากคุณความดี